"שולם שולם שולם שולם שולם

זאל זיין אלעמען

שולם

שולם שולם שולם שולם שולם

שולם אויף דער גאנצער וועלט."

איך שריי אויס מיין געבעט צום דער גאט פון ישראל, גאט פון רחמנות. כ'ווייז אז ס'וועט נישט זיין היינט, און אפילו נישט בשעת מיין קליין און כישופדיקע לעבן, אבער, אם-ירצה-ה', נאר איין טאג שולם.

בית"ר פש"א האט געמאכט א צעטל מיט די נאמען פון יידן וואס זענען שעתנז אין ארץ ישראל.

זיי האבן געזאגט אז די יידן אויף דעם ליסטע זענען "קאפאס."

כ'האב פיינט דאס ווארט. איך ניצט עס קיינמאל נישט, אפילו וועגן פאררעטער ווי בן שאפירא. דאס איז א ווארט טאקע אזוי פיל מיט שונא.

כ'האב געקויפט א נייער סידור. כבין נאר אן אנהייבער אין רעדן עברעיש אבער וואס איך קאן יא געלייענט גיט מיך רו.

איינער אן אבת איז געווען חתן תורה ביי א ספרדישער כנסת אין מאנטרעאל. איך האב דאס נישט געזאגט צום קיינעם אז איך וויל אויך איין טאג זיין חתן תורה ביים זעלבער בית כנסת. סאיז פשוט א חלום.

שוין לאנג וואס איך האב נישט עפעס דא געשריבן.

וואס מאכסטו? איך האף אז אייך זענען גוט און געזונט. מיר זענען... נישקשה, כאטש נישקשה.

איך האב מורא פון געמעלאכעט אינטעליגענץ, אבער ניט פון וואס מען מעג מיינען. כ'בין דערשראקן ביים ידעע, אז מען וועלן נישט קענען וואס איז דער חלק צווישן גוטע און שלעכטע.

איך בין אלעמאל מיד. יעדער טאג, איך פרובירן צו אויפהייבן א ביסל חשק, א ביסל האפענונג, אבער אלטעגלעך סאיז מיר אלץ שווערער.

די וועלט איז אזוי שרעקלעך. סאיז אזוי גרויס, און אזויפול מיט גרויזאם. מען רעד נאך ערגסטער וועגן א צייטער. א שמחה איז דאך נישט אזוי גרינג וואס צו האבן. וואס טוט מען?

זאלן כל-רשעים באלד הענגען אויפן המן'ס בוים.

מיר וועלן אבער נישט עסן קיין טראמפן-טאשן, ווייל זיי וואלט זיין געפילט מיט בלויז לויפעניש, אט כמו זיינע ווינדלען.

חג פורים שמח, אלעמען (אחוץ די אויבנדערמאנטע).

היינט האב איך פארענדיקט אן ערשטער איבערזיצונג א ליד פון אליקום צונזער, אן אלטע יידיש דיכטער וואס האט געשריבן אין שפעטער 19טן יארהונדערט. דאס ליד הייסט "פון הימל צו דר'ערד."

ס'איז געווען מיר שווערער צו ליינען ווייל ס'איז דאך געשריבן אין 19טן יארהונדערט מיט אן אלטע דיאלעקט.

איך האב היינט געפרעגט אויף אנאנדער וועבזייט ווי אזוי מען קען זעען זעלענסקי נעבן ביידע טרומפ און וואנץ, צוויי ווייסע קריסטלעכע נאציאנאליסטן, דערווייל זיי ביידע שרייט אים אן מיטן געבעט ווי "זאגן אדאנק! האסטו איינמאל זאגן א דאנק?"

זעלענסקי איז ביי מיר נישט קיין העלד, אבער...

אמאל איז געווען, אויפן אלטער צוויטשער וועבזייט, עלאן מוסק האט געשריבן אז ער האט יא געלייענט קאפיטאל פון קארל מארקס אויף ענגליש מיט דייטשיש. ס'שטייט אויך היינט.

"פארוואס שרייבסטו אלע מאל אויף יידיש? האסטו נישט דערלערנט זיך אויף ענגליש ביים אוניווערסיטעט? דערפאר שרייב אויף ענגליש!"

ס'איז אמת, אוודאי, לויט אייער בקשה... שלעכטער מוח מיינער! ס'איז שוין לאנג צייט צו אומקערן זיך און נאכאמאל טראכטן אויף ענגליש, טוב? גיי!

...

Μαλακά, έχω πήγα πολύ μακριά!

אמאל איז געווען א גביר וואס האט ליב הערשעל אסטראפאליער און זיינע חכמים און וויצן. ער האט געפרעגט ביי הערשעלע,"וואלטסטו נישט קומען און וווינען ביי מיר? איך בין זייער רייך און כ'האב איך עשירות!"

אבער אונדזער הערשעל איז תמיד א נע־ונדניק און האט ער אים געענטפערט אז "ניין."

איין מאל איז געווען א מענטש א יוריד אבער מיוחס, געהייסט ר' נחום.

ער איז זיך געזעצן ביים טיש און אויבן אן. ס'איז נישט גוט, אבער קיינער האט געוואלט וואלטן צו צו אים זאגן צו גיין אראפ פון דער הויכער שטול.

בקיצור, מען האט גערופן צום אונדזער הערשעל, ער זאל שפילן עפעס א שטיק.

איינער טאג, אונדזער ר' הערשעלע האט געקראגן זייער א קורצער הערינגל ביים טיש.

דער שמש האט אים געשפילט א וויץ, אבער א שלעכטער.

הערשעל האט גערופן צום רבנים ביים טיש, "וואס איז דער ברכה פאר אזא מין פישעלע?"

די רבנים האבן אים געלאכט, אבער זיי קענען נישט קיין ברכה.

היינט האב איך געלייענט עטלעכע געדיכטונגען פון אננא מארגאלין, איינע פון די וויכטיקסטע דיכטערס אין יידיש ליטעראטור.

איר גראמען זענען אזוי גלאט, זיי זענען אזוי צערטלדיקע און די חזורהס פון די ווערטער און מאטיוון זענען פערפעקט.

זאגן אן אמת, איך האב זעהר מורא געהאט צו וווינען נעבן די פש"א. ס'איז א מער א באמבע א נוקלעארע ווי א מדינה. און אלע מאל מען זאג מיך צו אז ס'איז נישטא קיין סכנה. ווי אזוי קען מען דאס געזאגט? איך בין צעמישט און געזארגט מיט די סביבה צווישן די מדינות.

איינער פון די צענטראלע ראציעס פארוואס איך האב געהאט א יצר צו מיך לערנען יידיש איז געווען מיין חשק צו לערנען געשיכטע. איך האב געהערט אז א סך מענטשן וואס זענען זייער גוט און בארימטע היסטאריקערס קען נישט קיין יידיש.

עס זענען דא מעשיות און עדות וואס זענען געשריבן נאר אין יידיש אליין.

די אמעריקאנער באפעלקערונג וועט לאזן אלע זייער גערעכטן פארשווינדן ווייל זיי קענען נישט פון וואס ס'שטייט אויף זייערע מסכים, זיי קענען נישט וואס איז געשעדיק אינעם גאס, און זיי וועלן נישט דאס קענען. זיי מיינען אז זיי זענען איעדער אן אינדזל, צעטיילט פונעם יאדערלאנד.

ווען דו ציטערט און צאפלט און צישן אזוי שטארק

מיט דיינע סמדיקע ווערטער, ווי א געפוילט קוואל.

איך גלויב נישט אז דו ביסט טאקע א שלאנגיך,

נאר וועל איך דיך שלאגן ווי א שלאנג, אויפן קאפ, פארצארנט און גוואלדיק

אז אפילו א פאלש שלאנגיך קאן מיר בייסן

און זאראזען א פאלק מיט די וואונדן וואס שטעכן אונדז אן.