Сесь день в історії карпатськых русинув
@sesden.bsky.social
Пишеме за русинську історію каждый день.
In English: @rusyntoday.bsky.social
In English: @rusyntoday.bsky.social
23. лютого 1877: Польскій історик права Пшемыслав Домбковскій вродил ся во Львові 🇺🇦 († 1950). Його баданя о Галичыні, а предовшыткым о саноцкій земли в XV-XVI ст., містят в собі богаты даны о соспільных, етнічных і правных одношынях медже лемківскым селянством і польском шляхтом.
February 23, 2025 at 8:47 PM
23. лютого 1877: Польскій історик права Пшемыслав Домбковскій вродил ся во Львові 🇺🇦 († 1950). Його баданя о Галичыні, а предовшыткым о саноцкій земли в XV-XVI ст., містят в собі богаты даны о соспільных, етнічных і правных одношынях медже лемківскым селянством і польском шляхтом.
23. фебруара 1750: Йоан Кутка, сященник и педаґоґ, родив ся в Сукові 🇸🇰 († 1812). Выдав церьковно-славянськый букварь из значным уплывом русинської бесіды и два церьковно-славянські катехізмы. «Малый» катехізм 1801. року быв перевыданый онь 10 раз — послідньый раз у 1931. році.
February 23, 2025 at 8:32 PM
23. фебруара 1750: Йоан Кутка, сященник и педаґоґ, родив ся в Сукові 🇸🇰 († 1812). Выдав церьковно-славянськый букварь из значным уплывом русинської бесіды и два церьковно-славянські катехізмы. «Малый» катехізм 1801. року быв перевыданый онь 10 раз — послідньый раз у 1931. році.
22. фебруара 1928: Лінґвіста Павло Чучка ся родив у Баранинцьох 🇺🇦 († 2016). Спеціалізовав ся на антропонімії, выдав дакулько робут за особові назвы на Пудкарпатю. Другі Чучковы публікації критикуют карпаторусинськый рух в Украйині по 1989. рокови.
February 22, 2025 at 7:25 PM
22. фебруара 1928: Лінґвіста Павло Чучка ся родив у Баранинцьох 🇺🇦 († 2016). Спеціалізовав ся на антропонімії, выдав дакулько робут за особові назвы на Пудкарпатю. Другі Чучковы публікації критикуют карпаторусинськый рух в Украйині по 1989. рокови.
22. лютого 1814: Оскар Кольберґ, фолкльориста, етноґраф і музиколоґ, вродил ся в Пжысушы 🇵🇱 († 1890). Перепровадил етноґрафічны експедициі на східній Лемковині і Підкарпатскій Руси. Його матеріалы, выданы посмертно, містят в собі описы материяльной культуры Карпатскых Русинів.
February 22, 2025 at 6:36 PM
22. лютого 1814: Оскар Кольберґ, фолкльориста, етноґраф і музиколоґ, вродил ся в Пжысушы 🇵🇱 († 1890). Перепровадил етноґрафічны експедициі на східній Лемковині і Підкарпатскій Руси. Його матеріалы, выданы посмертно, містят в собі описы материяльной культуры Карпатскых Русинів.
14. лютого 1894: Симеон Пыж, соспільный діяч і публициста, вродил ся в Вапенным 🇵🇱 († 1957). Брал участ в вельох лемківскых ініциативах. В 1922 повандрувал до Америкы, был єдным з основателів Американьского Карпаторуского Центра і Лемківского Допомогового Комітета. Автор вельох статий о жытю Лемків.
February 14, 2025 at 7:30 AM
14. лютого 1894: Симеон Пыж, соспільный діяч і публициста, вродил ся в Вапенным 🇵🇱 († 1957). Брал участ в вельох лемківскых ініциативах. В 1922 повандрувал до Америкы, был єдным з основателів Американьского Карпаторуского Центра і Лемківского Допомогового Комітета. Автор вельох статий о жытю Лемків.
14. фебруара 1732: Йоан Брадач, єпископ мукачовськый, родив ся в Торисках 🇸🇰 († 1772). Прилучив ся до завершеня субординації Мукачовської єпархії римокатолицькому єпископови у Яґрі. Кой єпархія удновила свою окрему юрисдикцію, став єї владыком. Кроме того ся впознают Брадачовы букварь и молитвенник.
February 14, 2025 at 7:02 AM
14. фебруара 1732: Йоан Брадач, єпископ мукачовськый, родив ся в Торисках 🇸🇰 († 1772). Прилучив ся до завершеня субординації Мукачовської єпархії римокатолицькому єпископови у Яґрі. Кой єпархія удновила свою окрему юрисдикцію, став єї владыком. Кроме того ся впознают Брадачовы букварь и молитвенник.
13. фебруара 1948: Гелена Медєши, линґвистка и редакторка, народзела ше у Руским Керестуре. Коредакторка сербско-руского (1995, 1997) и руско-сербского (2010) словнїкох, нового виданя правопису руского язика (2021). Медєши тиж була и главна редакторка «Руского слова».
February 13, 2025 at 7:00 AM
13. фебруара 1948: Гелена Медєши, линґвистка и редакторка, народзела ше у Руским Керестуре. Коредакторка сербско-руского (1995, 1997) и руско-сербского (2010) словнїкох, нового виданя правопису руского язика (2021). Медєши тиж була и главна редакторка «Руского слова».
12. фебруара 1939: У Карпатськуй Украйині проходят парламентські выборы, на котрых провладна партія, Українське національне об’єднання (92.5%), была фактично єдинов — опозиції ся не дали зареґістровати. Розслідовати нарушеня порядку не встигли — уже 15. марта К. У. проголосила свою независимость.
February 12, 2025 at 7:45 AM
12. фебруара 1939: У Карпатськуй Украйині проходят парламентські выборы, на котрых провладна партія, Українське національне об’єднання (92.5%), была фактично єдинов — опозиції ся не дали зареґістровати. Розслідовати нарушеня порядку не встигли — уже 15. марта К. У. проголосила свою независимость.
12. фебруара 1835: Анатолій Кралицькый, писатель белетрії и публіцістикы, родив ся у Чабинах 🇸🇰 († 1894). Автор многых творув, межи котрыми історичні, ґеоґрафічні и етноґрафічні начеркы за карпатськых русинув, повіданя за сільськый жывут, повісти (напр. «Князь Лаборець») и многі другі.
February 12, 2025 at 7:03 AM
12. фебруара 1835: Анатолій Кралицькый, писатель белетрії и публіцістикы, родив ся у Чабинах 🇸🇰 († 1894). Автор многых творув, межи котрыми історичні, ґеоґрафічні и етноґрафічні начеркы за карпатськых русинув, повіданя за сільськый жывут, повісти (напр. «Князь Лаборець») и многі другі.
7. фебруара 1936: Михайло Тиводар, етноґраф и історик, родив ся у Бедевли 🇺🇦 († 2017). Його майважна робота тото студія за традиційноє пастырство у Карпатах. Кроме того написав моноґрафію за етноґрафію Пудкарпатя и історію рудного села. Послідовно выступав против карпаторусинського руху.
February 7, 2025 at 7:00 AM
7. фебруара 1936: Михайло Тиводар, етноґраф и історик, родив ся у Бедевли 🇺🇦 († 2017). Його майважна робота тото студія за традиційноє пастырство у Карпатах. Кроме того написав моноґрафію за етноґрафію Пудкарпатя и історію рудного села. Послідовно выступав против карпаторусинського руху.
6. фебруара 1964: Анна Ґаёва, малярька і ілустраторка, ся родила в Пряшові 🇸🇰. Представителька словацької школы фантазійного реалізму. У єй творчости домінують фантазійны композіції зо сімболічным або алеґорічным обсяговым замірянём. Ґаёва ілустровала ай дакілько карпаторусиньскых публікацій.
February 6, 2025 at 7:00 AM
6. фебруара 1964: Анна Ґаёва, малярька і ілустраторка, ся родила в Пряшові 🇸🇰. Представителька словацької школы фантазійного реалізму. У єй творчости домінують фантазійны композіції зо сімболічным або алеґорічным обсяговым замірянём. Ґаёва ілустровала ай дакілько карпаторусиньскых публікацій.
4. фебруара 1941: Малярь Михал Чабала ся родив у Нижнїх Чабинах 🇸🇰 († 2002). Перейшов од фіґурных композіцій і портретів до містьскых і сельскых пейзажів, головно з заселеных Карпатьскыма Русинами земель. Ёго монументалны роботы прикрашають публічны будовы в дакількох містах і селах на Словакії.
February 4, 2025 at 7:00 AM
4. фебруара 1941: Малярь Михал Чабала ся родив у Нижнїх Чабинах 🇸🇰 († 2002). Перейшов од фіґурных композіцій і портретів до містьскых і сельскых пейзажів, головно з заселеных Карпатьскыма Русинами земель. Ёго монументалны роботы прикрашають публічны будовы в дакількох містах і селах на Словакії.
1. фебруара 1931: Малярь Володимир Микита ся родив у Ракошині 🇺🇦. Його портреты, жанрові сцены, пейзажі и натурморты повні рефлексій над людськым бытьом и проблемами теперішнього общества. По 1989. рокови Микита став активным учасником карпаторусинського руху в Украйині.
February 1, 2025 at 7:15 AM
1. фебруара 1931: Малярь Володимир Микита ся родив у Ракошині 🇺🇦. Його портреты, жанрові сцены, пейзажі и натурморты повні рефлексій над людськым бытьом и проблемами теперішнього общества. По 1989. рокови Микита став активным учасником карпаторусинського руху в Украйині.
31. януара 1957: Історик Петер Шворц ся родив у Ліптовськум Мікулаши 🇸🇰. Выдав дакулько студій за прилученя Пудкарпатської Руси до Чехословакії и далшу історію краю. Окрему увагу приділив проблематиці становленя словацько-русинської границі.
January 31, 2025 at 7:15 AM
31. януара 1957: Історик Петер Шворц ся родив у Ліптовськум Мікулаши 🇸🇰. Выдав дакулько студій за прилученя Пудкарпатської Руси до Чехословакії и далшу історію краю. Окрему увагу приділив проблематиці становленя словацько-русинської границі.
30. януара 1947: Лінґвіста Генрик Фонтаньскій вродил ся в Ченстохові 🇵🇱 Од початку 90. років XX ст. активні спілпрацувал з Лемками в обшыри кодифікациі лемківского языка. Спілавтор «Ґраматыкы лемківского языка» (2000, вєдно з Мирославом Хомяк).
January 30, 2025 at 7:15 AM
30. януара 1947: Лінґвіста Генрик Фонтаньскій вродил ся в Ченстохові 🇵🇱 Од початку 90. років XX ст. активні спілпрацувал з Лемками в обшыри кодифікациі лемківского языка. Спілавтор «Ґраматыкы лемківского языка» (2000, вєдно з Мирославом Хомяк).
29. януара 1932: Андрій Ґай, малярь і ілустратор, ся родив у Сукові 🇸🇰 († 2016). Малёвав головно пейзажі, натурморты, портреты і фіґуралны композіції. Окрем того продуковав монументалны роботы (головно мозаікы) про публічны будовы на выходї Словакії.
January 29, 2025 at 8:00 AM
29. януара 1932: Андрій Ґай, малярь і ілустратор, ся родив у Сукові 🇸🇰 († 2016). Малёвав головно пейзажі, натурморты, портреты і фіґуралны композіції. Окрем того продуковав монументалны роботы (головно мозаікы) про публічны будовы на выходї Словакії.
29. януара 1930: Історік літературы Андрій Шлепецькый ся родив у Буківцю 🇸🇰 († 1993). Публіковав роботы о карпаторусиньскім народнім оброджіню 19. стороча. Окрему увагу придїлив Александрови Павловічови: выдав ёго велику біоґрафію і антолоґію ёго творів.
January 29, 2025 at 7:45 AM
29. януара 1930: Історік літературы Андрій Шлепецькый ся родив у Буківцю 🇸🇰 († 1993). Публіковав роботы о карпаторусиньскім народнім оброджіню 19. стороча. Окрему увагу придїлив Александрови Павловічови: выдав ёго велику біоґрафію і антолоґію ёго творів.
29. януара 1905: Иван Гарайда, лінґвіста и товмач, родив ся в Зарічові 🇺🇦 († 1944). Як директор Пудк. общества наук выдав ґраматику русинського языка, котра установила стандарт для вшыткых тогочасных публікацій. Окрем того ушорив дакулько бібліоґрафій, робив над русинсько-мадярськым словником.
January 29, 2025 at 7:30 AM
29. януара 1905: Иван Гарайда, лінґвіста и товмач, родив ся в Зарічові 🇺🇦 († 1944). Як директор Пудк. общества наук выдав ґраматику русинського языка, котра установила стандарт для вшыткых тогочасных публікацій. Окрем того ушорив дакулько бібліоґрафій, робив над русинсько-мадярськым словником.
27. януара 1995: У Братїславі святочно выголошена кодіфікація русиньского языка на Словакії 🇸🇰. У великій мірі тото быв резултат роботы лінґвістів Юрія Панька і Василя Ябура (на образку), котры в 1994. роцї выдали правила правопису і орфоґрафічный словник русиньского языка. 1/2
January 27, 2025 at 7:15 AM
27. януара 1995: У Братїславі святочно выголошена кодіфікація русиньского языка на Словакії 🇸🇰. У великій мірі тото быв резултат роботы лінґвістів Юрія Панька і Василя Ябура (на образку), котры в 1994. роцї выдали правила правопису і орфоґрафічный словник русиньского языка. 1/2
Выдав стовкы робут за карпатськых русинув, межи котрыми обща історія, енциклопедія, історичный атлас, серія бесідникув, бібліоґрафії и др. Робота Маґочія як научника и активіста читаво вплынула на карпаторусинськый рух по 1989. році. 2/2
January 26, 2025 at 8:58 AM
Выдав стовкы робут за карпатськых русинув, межи котрыми обща історія, енциклопедія, історичный атлас, серія бесідникув, бібліоґрафії и др. Робота Маґочія як научника и активіста читаво вплынула на карпаторусинськый рух по 1989. році. 2/2
25. януара 1932: Священїк Йоаким Холошняй ше народзел у Руским Керестуре 🇷🇸 († 2017). Обявел антолоґию карпатского простопинїя, авдио-касети литурґийней музики восточного обряду. У своєй дюрдьовскей парохиї поставел виставу рускей етноґрафиї.
January 25, 2025 at 7:30 AM
25. януара 1932: Священїк Йоаким Холошняй ше народзел у Руским Керестуре 🇷🇸 († 2017). Обявел антолоґию карпатского простопинїя, авдио-касети литурґийней музики восточного обряду. У своєй дюрдьовскей парохиї поставел виставу рускей етноґрафиї.
25. януара 1882: Ян Вондрачек, урядник и історик літературы, родив ся в Пацові 🇨🇿 († 1953). Быв главным школьськым інспектором Пудкарпатської Руси. Товмачив карпаторусинську народну поезію на чеськый язык — єден зборник выдав у 1938. році.
January 25, 2025 at 7:15 AM
25. януара 1882: Ян Вондрачек, урядник и історик літературы, родив ся в Пацові 🇨🇿 († 1953). Быв главным школьськым інспектором Пудкарпатської Руси. Товмачив карпаторусинську народну поезію на чеськый язык — єден зборник выдав у 1938. році.
24. януара 1902: Федор Лабош, економиста и историчар, ше народзел у Дюрдьове 🇷🇸 († 1977). Написал першу кнїжку-историю о дружтвено-економским и културним розвою Русинох у Войводини и Славониї у периодзе 1745–1918.
January 24, 2025 at 7:15 AM
24. януара 1902: Федор Лабош, економиста и историчар, ше народзел у Дюрдьове 🇷🇸 († 1977). Написал першу кнїжку-историю о дружтвено-економским и културним розвою Русинох у Войводини и Славониї у периодзе 1745–1918.
24. януара 1879: Віра Феделеш, педаґоґічка и історичка, родила ся в Тополи 🇸🇰 († 1967). Написала дакулько учебникув історії, одобреных для хоснованя в школах Пудкарпатської Руси. Роблячи в Мукачувськуй учительськуй семінарії, помогла ошколовати дакулько поколінь педаґоґув.
January 24, 2025 at 7:00 AM
24. януара 1879: Віра Феделеш, педаґоґічка и історичка, родила ся в Тополи 🇸🇰 († 1967). Написала дакулько учебникув історії, одобреных для хоснованя в школах Пудкарпатської Руси. Роблячи в Мукачувськуй учительськуй семінарії, помогла ошколовати дакулько поколінь педаґоґув.
23. січня 1923: Григорий Пецух, різбяр і педаґоґ, вродил ся во Фльоринці 🇵🇱 († 2008). Творил під влияньом лемківской народной штукы. Його різба лучыт звірячы, людскы і рослинны формы і мотивы з елементами лемківской культуры — хоц декотры творы присвятил універсальным темам.
January 23, 2025 at 7:45 AM
23. січня 1923: Григорий Пецух, різбяр і педаґоґ, вродил ся во Фльоринці 🇵🇱 († 2008). Творил під влияньом лемківской народной штукы. Його різба лучыт звірячы, людскы і рослинны формы і мотивы з елементами лемківской культуры — хоц декотры творы присвятил універсальным темам.