'แรงงานต่างชาติ' ไม่ใช่ 'ต้นทุนราคาถูก' สำหรับ 'ธุรกิจขนาดเล็กในญี่ปุ่น' อีกต่อไป
'แรงงานต่างชาติ' ไม่ใช่ 'ต้นทุนราคาถูก' สำหรับ 'ธุรกิจขนาดเล็กในญี่ปุ่น' อีกต่อไป
auser15
Tue, 2025-11-18 - 08:21
ตลาดแรงงานญี่ปุ่นตึงตัวหนัก อัตราว่างงานต่ำเพียง 2.6% คนญี่ปุ่นไม่อยากทำงานโรงงาน โดยเฉพาะโรงงานขนาดเล็ก ทำให้แรงงานต่างชาติกลายเป็นกำลังสำคัญที่ขาดไม่ได้ แต่ความเชื่อเก่าๆ ว่าจ้างคนต่างชาติเพราะต้นทุนถูกกว่าไม่เป็นความจริงอีกต่อไป ต้นทุนจริงเมื่อรวมค่าฝึกอบรม ค่าเดินทาง ค่าหอพัก และค่าธรรมเนียมต่างๆ กลับเท่ากับหรือแพงกว่าคนญี่ปุ่นเสียอีก แต่บริษัทก็ยังต้องจ้าง เพราะไม่มีทางเลือก แรงงานต่างชาติเปลี่ยนจากแรงงานถูกเป็นกระดูกสันหลังของเศรษฐกิจ โดยเฉพาะภาคอุตสาหกรรม ญี่ปุ่นไม่มีทางถอยหลังได้แล้ว
แรงงานต่างชาติภายใต้โครงการฝึกงานทางเทคนิค มีส่วนสำคัญให้โรงงานขนาดเล็กในญี่ปุ่นดำเนินการต่อไปได้ | ภาพจาก: jobpal.jp
โรงงานเล็กๆ แห่งหนึ่งในเมืองโออิซูมิ จังหวัดกุนมะ ช่วงกลางวันต้นเดือนกันยายน 2025 อากาศร้อนจัดถึง 35 องศาเซลเซียส ชายหนุ่มชาวเวียดนามอายุ 24 ปีกำลังตัดชิ้นส่วนพลาสติกอย่างตั้งใจ แม้โรงงานจะไม่มีเครื่องปรับอากาศ แต่เขาก็ยังทำงานอย่างมุ่งมั่น
"ผมชอบงานนี้ อยากทำที่นี่ไปนานๆ" เขาบอก
ที่ Kusakabe Plastic แห่งนี้มีพนักงาน 15 คน เป็นคนต่างชาติ 5 คน โทชิโอะ คุซากาเบะ ประธานบริษัทอายุ 74 ปี พูดขณะเช็ดเหงื่อว่า "คนญี่ปุ่นไม่ค่อยมาสมัครงานที่บริษัทเล็กๆ แบบเรา เราโชคดีจริงๆ ที่มีแรงงานต่างชาติ"
โรงงานแห่งนี้เริ่มจ้างแรงงานต่างชาติมาประมาณ 20 ปีแล้ว แม้จะมีอุปสรรคเรื่องภาษา
คุซากาเบะยังประทับใจในจรรยาบรรณการทำงานและความมุ่งมั่นของพวกเขามาก ผู้ฝึกงานชาวต่างชาติหลายคนที่เริ่มต้นผ่านโครงการฝึกงานทางเทคนิค (Technical Intern Training Program) ต่างเลือกที่จะอยู่ทำงานต่อในญี่ปุ่น ด้วยวีซ่าแรงงานทักษะเฉพาะทาง (Specified Skilled Worker)
เมื่อ "แรงงานราคาถูก" กลายเป็น "แรงงานราคาแพง"
อย่างไรก็ตาม บริษัทบางแห่งเริ่มชะลอการจ้างงาน เพราะค่าจ้างขั้นต่ำรายชั่วโมงปรับขึ้นตั้งแต่เดือนตุลาคม 2025 จาก 1,055 เยนในปี 2024 เป็น 1,121 เยนในปี 2025 เพิ่มขึ้น 66 เยนหรือ 6.3% ซึ่งเป็นการเพิ่มขึ้นครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ รัฐบาลยังเร่งเป้าหมายค่าจ้างขั้นต่ำเฉลี่ย 1,500 เยนให้เร็วขึ้น จาก "ภายในกลางทศวรรษ 2030" เป็น "ภายในทศวรรษ 2020"
ที่น่าสนใจคือ รายงานจาก OECD เผยว่าต้นทุนการฝึกอบรมและการดูแลแรงงานต่างชาติภายใต้โครงการฝึกงานทางเทคนิคคิดเป็นประมาณ 11-15% ของค่าใช้จ่ายบุคลากรทั้งหมด หมายความว่าต้นทุนการจ้างแรงงานต่างชาติสูงกว่าการจ้างคนญี่ปุ่นในตำแหน่งพนักงานไม่ประจำโดยเฉลี่ย 4% แล้ว
เจ้าของธุรกิจแห่งหนึ่งในโออิซูมิหยิบกระดาษแผ่นหนึ่งขึ้นมาแสดงให้ดู "ลองดูนี่สิ" เขาชี้รายการค่าใช้จ่ายในการจ้างผู้ฝึกงานเทคนิค 1 คน
นอกจากค่าจ้างแล้ว ยังมีค่าฝึกอบรมก่อนเข้าประเทศ 100,000 เยน ค่าเดินทางมาญี่ปุ่น 50,000 เยน และค่าธรรมเนียมรายเดือนให้องค์กรตัวกลาง 25,000 เยน บริษัทจ่ายค่าจ้างผู้ฝึกงานใกล้เคียงกับค่าจ้างขั้นต่ำ แต่เมื่อรวมค่าใช้จ่ายทั้งหมดแล้ว ต้นทุนแรงงานจริงคิดเป็นอัตราชั่วโมงละ 1,500 ถึง 1,800 เยน
บริษัทอีกแห่งที่สร้างหอพักไว้ให้บอกว่า "เมื่อคำนวณเป็นอัตราชั่วโมงแล้ว สูงเกิน 1,800 เยน"
ไม่มีทางเลือกนอกจากแรงงานต่างชาติ
คุซากาเบะ ประธานบริษัท Kusakabe Plastic กล่าวว่า "มีพรรคการเมืองบางพรรคพยายามผลักดันแนวคิด 'ญี่ปุ่นต้องมาก่อน' แต่ผมไม่ค่อยเข้าใจว่าหมายความว่าไง สิ่งที่ผมรู้ก็คือ ถ้าไม่มีแรงงานต่างชาติ ธุรกิจเราก็ไม่มีทางอยู่ได้ นี่ไม่ใช่แค่บริษัทเล็กอย่างเราเท่านั้น บริษัทใหญ่ก็เหมือนกัน เราไม่มีทางถอยหลังได้แล้ว"
เมืองโออิซูมิเป็นที่ตั้งของโรงงานใหญ่ของ Subaru และ Panasonic ล้อมรอบไปด้วยผู้รับเหมาช่วงขนาดเล็กนับร้อยแห่ง แรงงานต่างชาติคือส่วนสำคัญที่ทำให้โรงงานเหล่านี้ดำเนินการได้ ตัวเลขสิ้นปี 2024 แสดงว่าโออิซูมิมีประชากร 41,653 คน มีชาวต่างชาติถึง 8,871 คน คิดเป็น 21.3% ของประชากรทั้งหมด
ตัวแทนจากหอการค้าและอุตสาหกรรมโออิซูมิเน้นย้ำว่า "แรงงานต่างชาติมีค่ามาก ไม่ใช่แค่สำหรับผู้รับเหมาช่วง แต่บริษัทใหญ่ก็ต้องการเหมือนกัน ถ้าไม่มีพวกเขา ธุรกิจจะเสี่ยงหยุดชะงัก"
ตลาดแรงงานที่ยังตึงตัว
สถานการณ์แรงงานของญี่ปุ่นยังคงตึงตัว อัตราการว่างงานในเดือนกันยายน 2025 อยู่ที่ระดับ 2.6% อัตราส่วนการมีงานว่างอยู่ที่ 1.20 หมายความว่ามีตำแหน่งงานว่าง 120 ตำแหน่งต่อผู้หางาน 100 คน จำนวนแรงงานหญิงทั้งหมดอยู่ที่ 31.53 ล้านคน สูงที่สุดนับตั้งแต่เริ่มมีข้อมูลเปรียบเทียบได้ในปี 1953
ปัญหาค่าจ้างจริงที่ปรับด้วยเงินเฟ้อยังคงเป็นความท้าทาย จากไตรมาส 1 ปี 2021 ถึงไตรมาส 1 ปี 2025 ค่าจ้างจริงลดลงสะสม 2% แม้จะเริ่มทรงตัวในช่วงหลัง ขณะที่อัตราเงินเฟ้อในเดือนพฤษภาคม 2025 ยังอยู่ที่ 3.5% สูงเป็นอันดับ 2 ในกลุ่ม G7 รองจากสหราชอาณาจักร
ความตึงตัวในตลาดแรงงาน ซึ่งเป็นอาการแสดงของปัญหาการลดลงของประชากร เป็นสัญญาณบวกว่าแนวโน้มค่าจ้างที่เพิ่มขึ้นเมื่อเร็วๆ นี้จะดำเนินต่อไป นักเศรษฐศาสตร์ระบุไว้เช่นนั้น
ที่มา:
A Fresh Take on Japan’s Labor Immigration Policy: OECD Report Offers Partial Defense of TITP (Korekawa Yu, Nippon.com, 28 January 2025)
Japan's Sept. jobless rate unchanged at 2.6% as labor market remains tight (KYODO NEWS, 31 October 2025)
Foreign interns supporting small factories in Japan no longer just 'cheap labor' (Mainichi Japan, 4 November 2025)
* รายงานพิเศษ
* แรงงาน
* ต่างประเทศ
* แรงงานข้ามชาติ
* ญี่ปุ่น