Andaç Aydın Arıduru andacaydinariduru@gmail.com Ücretlerde enflasyon sebebiyle yaşanan erime her ay giderek artarken, düşük seviyede tutulan vergi dilimleri de yaşanan kayıpları büyütüyor. İşçi ve emekçilerin ücretlerinden direkt olarak kesilen gelir ve damga vergileri, nisan ayı itibarıyla brüt ücretlerin neredeyse üçte birine ulaşmış durumda. İşçi ve emekçiler, ağır vergi yükünü artan enflasyonla birlikte sırtlarken, vergide adalet talebi yükseliyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, 2025 yılının ilk üç ayında ücretlerden kesilen vergileri de içeren gelir vergisi tevkifatı kalemiyle toplam 469.2 milyar TL vergi toplandı. Aynı dönemde şirketlerden toplanan kurumlar vergisi ise 23.75 milyar TL seviyesinde kaldı. 2025’in ilk üç ayında toplanan gelir vergisi tevkifatı, toplanan kurumlar vergisinin yaklaşık 19.75 katı oldu. Vergi kesintileri ücretleri nasıl eritti? Asgari ücret ve bu ücretin üzerindeki gelirin asgari ücret kadar olan kısmı, gelir vergisinden muaf tutuluyor. Vergi kesintileri şu şekilde hesaplanıyor: Yıllık gelir 158 bin TL’ye kadar ise vergi oranı yüzde 15, 330 bin TL’ye kadar olan kısım için 158 bin TL’lik dilimde 23 bin 700 TL, fazlası için yüzde 20, 800 bin TL’ye kadar olan kısım için 330 bin TL’lik dilimde 58 bin 100 TL, fazlası için yüzde 27, 4.3 milyon TL’ye kadar olan kısım için 800 bin TL’lik dilimde 185 bin TL, fazlası için yüzde 35, Daha yüksek tutarlarda ise 4.3 milyon TL’lik kısım için 1 milyon 410 bin TL, üzeri için yüzde 40. Yani, brüt asgari ücretin iki katı kadar brüt ücret alan bir yurttaş, nisan ayına kadar 21 bin TL gelir ve damga vergisi öderken, nisan ayında yüzde 20’lik vergi dilimine girdiği için mayıs ayı ücretinden yapılacak kesinti 7 bin 950 TL’yi aşıyor. Bu miktar, üst dilimdeki kazanç arttıkça mayıs ayında 9 bin 230 TL’yi geçiyor. Yıl boyunca 52 bin TL brüt ücret alan bir yurttaşın cebine, ocak ayında kesintilerin ardından net 37 bin 180 TL girerken, ücrete zam yapılmadığı takdirde bu miktar vergi kesintileri nedeniyle 31 bin 880 TL’ye kadar düşüyor. Yani bu ücreti alan bir çalışan, bir yılda iki brüt ücretinden fazla gelir ve damga vergisi ödemiş oluyor. Vergi kesintileri işçileri ve emekçileri vuruyor Son yıllarda vergide adalet talebi, başta kamu, metal ve petrokimya işçileri olmak üzere emekçilerin ana taleplerinden biri haline geldi. SGK verilerine göre, 626 bin kamu işçisi, ücretleri yatırıldığı anda ödedikleri gelir vergisi kesintilerinin kaybını geçim sıkıntısı olarak hissediyor. Geçtiğimiz hafta kamu çerçeve protokolü (KÇP) görüşmelerinde henüz bir gelişme yaşanmadı. Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, patron tarafı TÜHİS’e sunulan 27 maddelik taslakta işçilerin taleplerine, özellikle ücret konulu maddelerde cevap verilmediğini belirtti. Atalay, kamu işçilerinin ortalama ücretlerinin 35-40 bin TL bandına gerilediğini ifade etti. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının 2 Mayıs haftası verilerine göre ise ortalama kamu işçisi ücreti 43 bin 660 TL. Cumhurbaşkanlığı verileri üzerinden hesaplandığında, bir kamu işçisi yılın ilk dört ayında toplam 32 bin 426 TL gelir ve damga vergisi ödedi. Ödenen verginin 620 bin işçiden toplandığı düşünülürse, bu miktar 20.3 milyar TL’ye ulaşıyor. Cumhurbaşkanlığı tarafından açıklanan ücret, mayıs ayında yüzde 20’lik, ağustos ayında ise yüzde 27’lik vergi dilimine giriyor. Yani kamu işçileri, üç ayda bir ücret kadar kazanımlarını Hazine ve Maliye Bakanlığının kasasına aktarıyor. Kamu işçileri, Türk-İş’in TÜHİS’e sunduğu teklif taslağında yer alan “Gelir vergisinin yüzde 15 seviyesinde sabitlenmesi” talebinden geri adım atılmamasını ve vergi sisteminde adaletli bir düzen sağlanmasını talep ediyor.

“Kurtuluş yok tek başına...” sloganının sokaklarda yankılandığı bugünlerde, El Pueblo Unido’nun filmini çeken Şilili müzikolog Martín Farías ile konuştuk.