Maden Kanunu’nda değişiklikleri de içeren torba yasa yapılan muhalefete rağmen TBMM’de bir süre önce kabul edilerek yasalaştı. Kamuoyunda haklı olarak zeytinliklerin talanı olarak öne çıkan yasa, bundan çok daha fazlası aslında. Yasa değişikliklerinin, sermayenin ve şirketlerin çıkarları için yapıldığı bir gerçek. Emek sömürüsünü yeterli görmeyen şirketler, doğayı da fütursuzca talan ederek kârlarını maksimize etme peşinde. Çocuklarımıza miras olarak bırakacağımız tüm alanlar, sermayenin saldırısı altında. Şirketlerin önceliğini devletin önceliği olarak sunan zihniyet, bu alanda yapılacak muhalefeti de “milli güvenlik” sorunu olarak görüp daha sert tedbirlere başvuracak gibi. Maden Kanunu değişikliğinde kritik mineraller doğrudan ulusal çıkar hatta güvenlik meselesi olarak tanımlanmakta ve kritik/stratejik madenlerin belirlenmesi yetkisi Cumhurbaşkanlığı’na verilirken, yerli ve yabancı şirketlere kritik maden sahaları için ihale dışı tahsis yetkisi getirilip maden bölgeleri “özel güvenlik bölgesi” ilan edilebilecek. Söz konusu maden alanları -acele kamulaştırma- ile sahiplerinin rızası dışında ellerinden alınacak yani yöre halkı mülksüzleştirilecek. Bunun da gerekçesi, milli menfaat olarak formüle edilecek. Mülksüzleştirme, başkasına ait bir şeyi elinden almak anlamına gelmekte. Birinin, orada bulunma hakkı olmasına rağmen evini veya toprağını terk etmeye zorlanması durumunda gerçekleşebilir ve buna tahliye veya kovma denir. Kısaca, bir avuç sermayedarın çıkarları uğruna yüzyıllardır o toprakların sahipleri, yasayla yerinden yurdundan edilecek. Bu durum sadece zeytinlik alanlarla sınırlı kalmayacak, Karadeniz’de fındık, çay bahçeleri, İç ve Orta Anadolu’da buğday tarlaları, Doğu Anadolu köylüsünün meraları, ormanlar kısaca tüm yaşam alanları bu durumla karşılaşabilecek. Sermaye birikimi için emeğin sömürülmesi, emek gücünün satılabilmesi için de emekçilerin mülksüz bırakılmaları şart. Bu durum, Soma maden katliamı sürecinde de yaşandı. Tarımdan koparılıp işsizlik nedeniyle yeraltında çalışmaya mecbur bırakılan genç insanlar bu politikaların bedelini canlarıyla ödediler. Dünyada yaşanan son gelişmeler, yakın gelecekte ülkemizin bu alanda daha fazla tehdit altında kalacağını göstermekte. ABD’nin Ukrayna madenlerine el koyması bunun açık bir göstergesi. ABD ve AB’nin NTE bağımlılığı ve bu alanda Çin’in tekel konumu, “tedarik zinciri güvenliği altında” yeni arayışlara girmelerine neden olmakta. Avrupa Birliği’nin 3 Mayıs 2024 tarihinde yürürlüğe soktuğu Avrupa Kritik Ham Maddeler Yasası, kendileri için kritik mineral arzını güvence altına alıp, tedarik zincirlerini çeşitlendirme hesaplarının sonucu. Yasayla yeniden belirlenen stratejik ve kritik madenlerin başında Nadir Toprak Elementleri (NTE) gelmekte. Bu madenler, “yeşil dönüşüm” denilen geleceğin teknolojilerinin ana hammaddeleri. Söz konusu mineralleri elde etmek için çok uluslu şirketler büyük bir mücadele vermekteler. Dünyayı parselleyen çok uluslu şirketlerin ilişkileri, küresel ortaklık ağı içinde oldukça karmaşık. Matruşka örneği gibi iç içe geçmiş yapılar mevcut. Tüm bu ilişkilerin üzerinde, dünyanın en büyük varlık fonları küresel finans devleri var. Bu şirketlerin bazıları ülkemizde de madencilik alanında faaliyetteler. Çok uluslu madencilik şirketlerinin ortakları aynı zamanda Amerikan silah devlerinin de en büyük hissedarları. Kısaca, Gazze’ye atılan bombaları üreten şirketlerle ülkemizde altın çıkaran şirketler aynı kasaya para akıtıyor. Bizim madenlerimizle, bizim paralarımızla bizim coğrafyayı kana bulayıp, masum insanlar katlediliyor. Meclisten geçen yasayı tüm bu gelişmelerden ayrı görmemek gerek. Cumhurbaşkanına verilen sınırsız yetkiler, ÇED sürecinin gevşetilmesi, denetimden tamamen vazgeçilmesi, acele kamulaştırma ile topraklara el koyma gibi maddeler uluslararası sermayeyle eklemlenme sürecini hızlandıracak. O şirketlerin talepleri doğrultusunda tüm Anadolu coğrafyasına daha fazla müdahale edilecek. Bunun sonucunda hızlı üretim ve daha çok yıkım, daha çok doğa talanı gerçekleşecek. Tüketildiğinde yerine konulamayan madenlerimiz talan edilirken bize kirlenmiş, çölleşmiş topraklar kalacak. Bunları üretirken iş cinayetlerinde yaşamını kaybedecek insanlarımızda işin cabası. Bunun adı sömürge madenciliğidir. Sömürge madenciliğini daha iyi anlamak için; 1800’lü yılların sonundan beri üretilen dünyanın en kaliteli krom madenlerimizin akıbetini irdelemek yeterli. O yıldan bugüne kadar bin bir meşakkatle üretilen yaklaşık 100-120 milyon ton krom cevheri nerelere gitti. Kimler için üretildi, kimlerin kasasını doldurdu. Ülkemize ne kadar katkısı oldu. Sorunun yanıtlarının iç acıcı olmadığını söylemeye gerek yok. Umarız bu yanlış politikalardan dönülür, tüm madenler çevre duyarlılığıyla insanlığın gerçek ihtiyaçları için üretilir. Elbette temenni yetmez, birlikte mücadeleyle…