Le Monde diplomatique en Esperanto
@diploesperanto.bsky.social
Kritika monatgazeto de informoj kaj analizoj. Esperanto-eldono de @monde-diplomatique.fr ekde 2002. Redaktata en Parizo ekde 1954. https://linktr.ee/diploesperanto
Pinned
Nova podkasto: La oka fronto. Ĉefartikolo de Decembro 2025 www.youtube.com/watch?v=jbJc...
La oka fronto. Ĉefartikolo de Decembro 2025
Israelo perdis la simpation de la usona publika opinio. Konscia pri tiu danĝero, la ĉefministro Benjamin Netanjahu anoncis la malfermon de “oka fronto”, “bat...
www.youtube.com
December 4, 2025 at 8:05 AM
Nova podkasto: La oka fronto. Ĉefartikolo de Decembro 2025 www.youtube.com/watch?v=jbJc...
La oka fronto, de Benoît BRÉVILLE
La oka fronto
de Benoît BRÉVILLE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2025)
eo.mondediplo.com
December 3, 2025 at 8:10 AM
La oka fronto, de Benoît BRÉVILLE
La puĉo de la teknologia aŭtoritatismo, de Francesca BRIA
La puĉo de la teknologia aŭtoritatismo
de Francesca BRIA ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, novembro 2025)
eo.mondediplo.com
December 2, 2025 at 8:04 AM
La puĉo de la teknologia aŭtoritatismo, de Francesca BRIA
Ideologia kribrado de la historio de Ĉinujo, de Julia HAES & Klaus MÜHLHAHN
Ideologia kribrado de la historio de Ĉinujo
de Julia HAES & Klaus MÜHLHAHN ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, novembro 2025)
eo.mondediplo.com
December 1, 2025 at 8:05 AM
Ideologia kribrado de la historio de Ĉinujo, de Julia HAES & Klaus MÜHLHAHN
En marto 2002 la Konsilio pri Sekureco de UN proklamis sian emon al vizio de Proksim-Oriento, kie kunekzistus du ŝtatoj, Israelo kaj Palestino.
(Arkivo de Oktobro 2011.)
(Arkivo de Oktobro 2011.)
Morgaŭ la palestina ŝtato, ĉiam morgaŭ
de Alain GRESH ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, oktobro 2011)
eo.mondediplo.com
November 30, 2025 at 8:09 AM
En marto 2002 la Konsilio pri Sekureco de UN proklamis sian emon al vizio de Proksim-Oriento, kie kunekzistus du ŝtatoj, Israelo kaj Palestino.
(Arkivo de Oktobro 2011.)
(Arkivo de Oktobro 2011.)
La 16-an de Novembro 2025, la unua raŭndo de la prezidanta elekto en Ĉilio konfirmis la prognozojn. Malgraŭ, ke la maldekstra kandidato Jeannette Jara atingis la unuan lokon, la rezultoj montris, ke dekstraj kaj ekstremdekstraj kandidatoj superregas.
La amaraj rezultoj de la socia eksplodo en Ĉilio
de Victor de la FUENTE & Libio PEREZ ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, februaro 2025)
eo.mondediplo.com
November 29, 2025 at 8:11 AM
La 16-an de Novembro 2025, la unua raŭndo de la prezidanta elekto en Ĉilio konfirmis la prognozojn. Malgraŭ, ke la maldekstra kandidato Jeannette Jara atingis la unuan lokon, la rezultoj montris, ke dekstraj kaj ekstremdekstraj kandidatoj superregas.
Komence de 2023, la nova koalicio de Binjamin Netanjahu limigis la sendependecon de la juĝistaro, subfosis laikan edukadon, kaj plu erodis la rajtojn de la palestinanoj, provokante novan raŭndon de perforto.
(Arkivo de Februaro 2023.)
(Arkivo de Februaro 2023.)
En Israelo, la etnisma puĉo
de Charles ENDERLIN ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, februaro 2023)
eo.mondediplo.com
November 28, 2025 at 8:09 AM
Komence de 2023, la nova koalicio de Binjamin Netanjahu limigis la sendependecon de la juĝistaro, subfosis laikan edukadon, kaj plu erodis la rajtojn de la palestinanoj, provokante novan raŭndon de perforto.
(Arkivo de Februaro 2023.)
(Arkivo de Februaro 2023.)
Por ke prezidanto Erdoğan povu peti rekordan, ĝis nun kontraŭleĝan, kvaran oficperiodon en 2028, li bezonas parlamentan subtenon por reverki la regulojn — kaj por alfronti la kurdan demandon kaj hejme kaj en Sirio.
(Arkivo de Septembro 2025.)
(Arkivo de Septembro 2025.)
En Turkujo, la kurda malfermo
de Jean Michel MOREL ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, septembro 2025)
eo.mondediplo.com
November 27, 2025 at 8:05 AM
Por ke prezidanto Erdoğan povu peti rekordan, ĝis nun kontraŭleĝan, kvaran oficperiodon en 2028, li bezonas parlamentan subtenon por reverki la regulojn — kaj por alfronti la kurdan demandon kaj hejme kaj en Sirio.
(Arkivo de Septembro 2025.)
(Arkivo de Septembro 2025.)
Bosnujo vivas laŭ neoficiala protektorato, kies celo estas apliki la interkonsenton subskribitan en Novembro 1995 en Dayton (Ohio) kaj ratifitan en Parizo la postan monaton.
(Arkivo de Januaro 2006.)
(Arkivo de Januaro 2006.)
La postsekvoj de Dayton
de Catherine SAMARY ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, januaro 2006)
eo.mondediplo.com
November 26, 2025 at 8:10 AM
Bosnujo vivas laŭ neoficiala protektorato, kies celo estas apliki la interkonsenton subskribitan en Novembro 1995 en Dayton (Ohio) kaj ratifitan en Parizo la postan monaton.
(Arkivo de Januaro 2006.)
(Arkivo de Januaro 2006.)
D-ro Strangamo en Bruselo, de Pierre RIMBERT
D-ro Strangamo en Bruselo
de Pierre RIMBERT ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, novembro 2025)
eo.mondediplo.com
November 25, 2025 at 8:04 AM
D-ro Strangamo en Bruselo, de Pierre RIMBERT
En Haitio, sub la aproba okulo de George Bush patro kaj helpe de la CIA, la generalo Raoul Cédras ne atendis pli ol sep monatojn por renversi la haitian ŝtatestron.
(Arkivo de Septembro 2004.)
(Arkivo de Septembro 2004.)
Reveno al la faligo de la haitia prezidanto
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, septembro 2004)
eo.mondediplo.com
November 24, 2025 at 8:05 AM
En Haitio, sub la aproba okulo de George Bush patro kaj helpe de la CIA, la generalo Raoul Cédras ne atendis pli ol sep monatojn por renversi la haitian ŝtatestron.
(Arkivo de Septembro 2004.)
(Arkivo de Septembro 2004.)
La ligoj inter la Pentagono kaj Silicon Valley nekontesteble plifortiĝis. Krome, kaj kion ajn diras iliaj dungitoj, kiuj pridubas la moralecon de tiaj rilatoj, teknologiaj kompanioj daŭre pezas forte en la provizobuĝeto de la armeo.
(Arkivo de Majo 2023)
(Arkivo de Majo 2023)
Artefarita Inteligento : ĉu la esenca batalkampo por Malvarma Milito 2.0 ?
de Evgeny MOROZOV ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, majo 2023)
eo.mondediplo.com
November 23, 2025 at 8:09 AM
La ligoj inter la Pentagono kaj Silicon Valley nekontesteble plifortiĝis. Krome, kaj kion ajn diras iliaj dungitoj, kiuj pridubas la moralecon de tiaj rilatoj, teknologiaj kompanioj daŭre pezas forte en la provizobuĝeto de la armeo.
(Arkivo de Majo 2023)
(Arkivo de Majo 2023)
Kapitalismo ne mortas, malgraŭ tio, ke pluraj hastas verki ĝian nekrologon. Ĝi ne nur vivas, sed plene viglas, potencigita de AI, grandegaj datencentroj – kaj infrastruktura investado per pluraj miliardoj da dolaroj.
(Arkivo de Aŭgusto 2025.)
(Arkivo de Aŭgusto 2025.)
Tio, kion la profetoj de teknologia feŭdismo miskomprenas
de Evgeny MOROZOV ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, aŭgusto 2025)
eo.mondediplo.com
November 22, 2025 at 8:11 AM
Kapitalismo ne mortas, malgraŭ tio, ke pluraj hastas verki ĝian nekrologon. Ĝi ne nur vivas, sed plene viglas, potencigita de AI, grandegaj datencentroj – kaj infrastruktura investado per pluraj miliardoj da dolaroj.
(Arkivo de Aŭgusto 2025.)
(Arkivo de Aŭgusto 2025.)
Ekvadoro travivis unu oficialan krizon post alia. Perfortaĵoj abundis per rekorda maksimumo, kaj pluraj rilatis al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 21, 2025 at 2:29 PM
Ekvadoro travivis unu oficialan krizon post alia. Perfortaĵoj abundis per rekorda maksimumo, kaj pluraj rilatis al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
Ekvadoro travivis unu krizon post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 21, 2025 at 2:27 PM
Ekvadoro travivis unu krizon post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 21, 2025 at 2:25 PM
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Huawei, subtenata de la ĉina ŝtato, disvolvis kaj helpis formi 5G-on. Eŭropo havas eblajn provizantojn, sed Usono timas tion kaj limigas la uzon de ĉina teknologio en Usono. Tio igis la ĉinajn firmaojn ĉiam pli rezistemaj.
(Arkivo de Novembro 2020.)
(Arkivo de Novembro 2020.)
Geopolitika batalo pri la 5G
de Evgeny MOROZOV ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, oktobro 2020)
eo.mondediplo.com
November 21, 2025 at 8:09 AM
Huawei, subtenata de la ĉina ŝtato, disvolvis kaj helpis formi 5G-on. Eŭropo havas eblajn provizantojn, sed Usono timas tion kaj limigas la uzon de ĉina teknologio en Usono. Tio igis la ĉinajn firmaojn ĉiam pli rezistemaj.
(Arkivo de Novembro 2020.)
(Arkivo de Novembro 2020.)
Ajna palestina ŝtato kreenda kadre de la interkonsentoj de Oslo povus esti nenio pli ol bantustano subigenda je israela bonvolo – for de tiuj minimumaj kondiĉoj, sen kiuj la palestinanoj ne povus konsenti pri paca finaranĝo.
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
En Palestino, la fantomo de elpelado
de Gilbert ACHCAR ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 20, 2025 at 10:21 PM
Ajna palestina ŝtato kreenda kadre de la interkonsentoj de Oslo povus esti nenio pli ol bantustano subigenda je israela bonvolo – for de tiuj minimumaj kondiĉoj, sen kiuj la palestinanoj ne povus konsenti pri paca finaranĝo.
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
Usono baraktas por kunmeti internacian koalicion pretan kontraŭbatali la kreskantajn atakojn faritajn de hutiistoj kontraŭ internaciaj ŝipoj apud Jemeno, lanĉitajn responde al usona subteno de Israelo.
(Arkivo de Marto 2024.)
(Arkivo de Marto 2024.)
La hutiistoj defias Vaŝingtonon
de Tristan COLOMA ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, marto 2024)
eo.mondediplo.com
November 20, 2025 at 8:05 AM
Usono baraktas por kunmeti internacian koalicion pretan kontraŭbatali la kreskantajn atakojn faritajn de hutiistoj kontraŭ internaciaj ŝipoj apud Jemeno, lanĉitajn responde al usona subteno de Israelo.
(Arkivo de Marto 2024.)
(Arkivo de Marto 2024.)
Tuj post la malvarma milito, la rusoj vidis sian estontecon en pacigita Eŭropo dotita per komunaj sekurec-mekanismoj. Alportante la minacon de NATO ĝis ilia pordo, la okcidentanoj kreis kaj akceptis la riskon de naciisma reago.
(Arkivo de Septembro 2018)
(Arkivo de Septembro 2018)
Kiam Rusujo revis pri Eŭropo
de Hélène RICHARD ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, septembro 2018)
eo.mondediplo.com
November 19, 2025 at 8:10 AM
Tuj post la malvarma milito, la rusoj vidis sian estontecon en pacigita Eŭropo dotita per komunaj sekurec-mekanismoj. Alportante la minacon de NATO ĝis ilia pordo, la okcidentanoj kreis kaj akceptis la riskon de naciisma reago.
(Arkivo de Septembro 2018)
(Arkivo de Septembro 2018)
Dek jarojn post la atako kontraŭ la teatro Bataclan la 13-an de novembro 2015, Parizo memoras siajn mortintojn. Aliloke, ISIS daŭre nutriĝas per nesolvitaj konfliktoj kaj malfortaj reĝimoj.
(Arkivo de Marto 2024.)
(Arkivo de Marto 2024.)
Daesh ree disvolvas sian reton
de Jean Michel MOREL ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, marto 2024)
eo.mondediplo.com
November 18, 2025 at 11:33 AM
Dek jarojn post la atako kontraŭ la teatro Bataclan la 13-an de novembro 2015, Parizo memoras siajn mortintojn. Aliloke, ISIS daŭre nutriĝas per nesolvitaj konfliktoj kaj malfortaj reĝimoj.
(Arkivo de Marto 2024.)
(Arkivo de Marto 2024.)
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe da tio rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 18, 2025 at 8:57 AM
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe da tio rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 18, 2025 at 8:57 AM
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
En Novembro 2025, la indonezia prezidanto Prabowo Subianto nomis la eksan diktatoron Suharto (1921-2008) “nacia heroo”. La honoro kulminas longan procezon por rehabiliti la reputacion de Suharto kaj lia reĝimo.
(Arkivo de Aŭgusto 2017.)
(Arkivo de Aŭgusto 2017.)
Minacoj por islamo laŭ la indonezia modelo
de Marie BEYER & Martine BULARD ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, aŭgusto 2017)
eo.mondediplo.com
November 17, 2025 at 12:30 PM
En Novembro 2025, la indonezia prezidanto Prabowo Subianto nomis la eksan diktatoron Suharto (1921-2008) “nacia heroo”. La honoro kulminas longan procezon por rehabiliti la reputacion de Suharto kaj lia reĝimo.
(Arkivo de Aŭgusto 2017.)
(Arkivo de Aŭgusto 2017.)
Suvereneco kiel usona komercaĵo, de Evgeny MOROZOV @evgenymorozov.bsky.social
Suvereneco kiel usona komercaĵo
de Evgeny MOROZOV ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, novembro 2025)
eo.mondediplo.com
November 17, 2025 at 8:05 AM
Suvereneco kiel usona komercaĵo, de Evgeny MOROZOV @evgenymorozov.bsky.social