Le Monde diplomatique en Esperanto
@diploesperanto.bsky.social
Kritika monatgazeto de informoj kaj analizoj. Esperanto-eldono de @monde-diplomatique.fr ekde 2002. Redaktata en Parizo ekde 1954. https://linktr.ee/diploesperanto
Pinned
Kapitalismo ne mortas, malgraŭ tio, ke pluraj hastas verki ĝian nekrologon. Ĝi ne nur vivas, sed plene viglas, potencigita de AI, grandegaj datencentroj – kaj infrastruktura investado per pluraj miliardoj da dolaroj.
(Arkivo de Aŭgusto 2025.)
(Arkivo de Aŭgusto 2025.)
Tio, kion la profetoj de teknologia feŭdismo miskomprenas
de Evgeny MOROZOV ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, aŭgusto 2025)
eo.mondediplo.com
November 22, 2025 at 8:11 AM
Kapitalismo ne mortas, malgraŭ tio, ke pluraj hastas verki ĝian nekrologon. Ĝi ne nur vivas, sed plene viglas, potencigita de AI, grandegaj datencentroj – kaj infrastruktura investado per pluraj miliardoj da dolaroj.
(Arkivo de Aŭgusto 2025.)
(Arkivo de Aŭgusto 2025.)
Ekvadoro travivis unu oficialan krizon post alia. Perfortaĵoj abundis per rekorda maksimumo, kaj pluraj rilatis al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 21, 2025 at 2:29 PM
Ekvadoro travivis unu oficialan krizon post alia. Perfortaĵoj abundis per rekorda maksimumo, kaj pluraj rilatis al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
Ekvadoro travivis unu krizon post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 21, 2025 at 2:27 PM
Ekvadoro travivis unu krizon post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 21, 2025 at 2:25 PM
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Huawei, subtenata de la ĉina ŝtato, disvolvis kaj helpis formi 5G-on. Eŭropo havas eblajn provizantojn, sed Usono timas tion kaj limigas la uzon de ĉina teknologio en Usono. Tio igis la ĉinajn firmaojn ĉiam pli rezistemaj.
(Arkivo de Novembro 2020.)
(Arkivo de Novembro 2020.)
Geopolitika batalo pri la 5G
de Evgeny MOROZOV ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, oktobro 2020)
eo.mondediplo.com
November 21, 2025 at 8:09 AM
Huawei, subtenata de la ĉina ŝtato, disvolvis kaj helpis formi 5G-on. Eŭropo havas eblajn provizantojn, sed Usono timas tion kaj limigas la uzon de ĉina teknologio en Usono. Tio igis la ĉinajn firmaojn ĉiam pli rezistemaj.
(Arkivo de Novembro 2020.)
(Arkivo de Novembro 2020.)
Ajna palestina ŝtato kreenda kadre de la interkonsentoj de Oslo povus esti nenio pli ol bantustano subigenda je israela bonvolo – for de tiuj minimumaj kondiĉoj, sen kiuj la palestinanoj ne povus konsenti pri paca finaranĝo.
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
En Palestino, la fantomo de elpelado
de Gilbert ACHCAR ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 20, 2025 at 10:21 PM
Ajna palestina ŝtato kreenda kadre de la interkonsentoj de Oslo povus esti nenio pli ol bantustano subigenda je israela bonvolo – for de tiuj minimumaj kondiĉoj, sen kiuj la palestinanoj ne povus konsenti pri paca finaranĝo.
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
(Arkivo de Decembro 2023.)
eo.mondediplo.com/2023/12/arti...
Usono baraktas por kunmeti internacian koalicion pretan kontraŭbatali la kreskantajn atakojn faritajn de hutiistoj kontraŭ internaciaj ŝipoj apud Jemeno, lanĉitajn responde al usona subteno de Israelo.
(Arkivo de Marto 2024.)
(Arkivo de Marto 2024.)
La hutiistoj defias Vaŝingtonon
de Tristan COLOMA ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, marto 2024)
eo.mondediplo.com
November 20, 2025 at 8:05 AM
Usono baraktas por kunmeti internacian koalicion pretan kontraŭbatali la kreskantajn atakojn faritajn de hutiistoj kontraŭ internaciaj ŝipoj apud Jemeno, lanĉitajn responde al usona subteno de Israelo.
(Arkivo de Marto 2024.)
(Arkivo de Marto 2024.)
Tuj post la malvarma milito, la rusoj vidis sian estontecon en pacigita Eŭropo dotita per komunaj sekurec-mekanismoj. Alportante la minacon de NATO ĝis ilia pordo, la okcidentanoj kreis kaj akceptis la riskon de naciisma reago.
(Arkivo de Septembro 2018)
(Arkivo de Septembro 2018)
Kiam Rusujo revis pri Eŭropo
de Hélène RICHARD ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, septembro 2018)
eo.mondediplo.com
November 19, 2025 at 8:10 AM
Tuj post la malvarma milito, la rusoj vidis sian estontecon en pacigita Eŭropo dotita per komunaj sekurec-mekanismoj. Alportante la minacon de NATO ĝis ilia pordo, la okcidentanoj kreis kaj akceptis la riskon de naciisma reago.
(Arkivo de Septembro 2018)
(Arkivo de Septembro 2018)
Dek jarojn post la atako kontraŭ la teatro Bataclan la 13-an de novembro 2015, Parizo memoras siajn mortintojn. Aliloke, ISIS daŭre nutriĝas per nesolvitaj konfliktoj kaj malfortaj reĝimoj.
(Arkivo de Marto 2024.)
(Arkivo de Marto 2024.)
Daesh ree disvolvas sian reton
de Jean Michel MOREL ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, marto 2024)
eo.mondediplo.com
November 18, 2025 at 11:33 AM
Dek jarojn post la atako kontraŭ la teatro Bataclan la 13-an de novembro 2015, Parizo memoras siajn mortintojn. Aliloke, ISIS daŭre nutriĝas per nesolvitaj konfliktoj kaj malfortaj reĝimoj.
(Arkivo de Marto 2024.)
(Arkivo de Marto 2024.)
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe da tio rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 18, 2025 at 8:57 AM
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe da tio rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
Kroniko pri la subiro de Ekvadoro al la infero
de Maurice LEMOINE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, decembro 2023)
eo.mondediplo.com
November 18, 2025 at 8:57 AM
Ekvadoro travivis unu krizostaton post alia. Perforto atingas rekordan maksimumon, kaj multe de ĝi rilatas al drogoj. Kiam koruptoskandalo renversis la prezidanton, venena balotkampanjo venis poste.
(Arkivo de Decembro 2023.)
(Arkivo de Decembro 2023.)
En Novembro 2025, la indonezia prezidanto Prabowo Subianto nomis la eksan diktatoron Suharto (1921-2008) “nacia heroo”. La honoro kulminas longan procezon por rehabiliti la reputacion de Suharto kaj lia reĝimo.
(Arkivo de Aŭgusto 2017.)
(Arkivo de Aŭgusto 2017.)
Minacoj por islamo laŭ la indonezia modelo
de Marie BEYER & Martine BULARD ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, aŭgusto 2017)
eo.mondediplo.com
November 17, 2025 at 12:30 PM
En Novembro 2025, la indonezia prezidanto Prabowo Subianto nomis la eksan diktatoron Suharto (1921-2008) “nacia heroo”. La honoro kulminas longan procezon por rehabiliti la reputacion de Suharto kaj lia reĝimo.
(Arkivo de Aŭgusto 2017.)
(Arkivo de Aŭgusto 2017.)
Suvereneco kiel usona komercaĵo, de Evgeny MOROZOV @evgenymorozov.bsky.social
Suvereneco kiel usona komercaĵo
de Evgeny MOROZOV ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, novembro 2025)
eo.mondediplo.com
November 17, 2025 at 8:05 AM
Suvereneco kiel usona komercaĵo, de Evgeny MOROZOV @evgenymorozov.bsky.social
La Laborista Partio laŭ Thatcher-stilo, de Daniel FINN
La Laborista Partio laŭ Thatcher-stilo
de Daniel FINN ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, oktobro 2025)
eo.mondediplo.com
November 12, 2025 at 8:10 AM
La Laborista Partio laŭ Thatcher-stilo, de Daniel FINN
Ĉu socialista, por-palestina kaj baldaŭa urbestro de Novjorko ?, de Alexander ZEVIN
Ĉu socialista, por-palestina kaj baldaŭa urbestro de Novjorko ?
de Alexander ZEVIN ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, oktobro 2025)
eo.mondediplo.com
November 8, 2025 at 8:11 AM
Ĉu socialista, por-palestina kaj baldaŭa urbestro de Novjorko ?, de Alexander ZEVIN
Malantaŭ kanada tenisĉampiono, de Alain DENEAULT
Malantaŭ kanada tenisĉampiono
de Alain DENEAULT ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, novembro 2025)
eo.mondediplo.com
November 5, 2025 at 8:10 AM
Malantaŭ kanada tenisĉampiono, de Alain DENEAULT
Ruĝa rakonto, de Akexander ZEVIN
Ruĝa rakonto
de Akexander ZEVIN ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, oktobro 2025)
eo.mondediplo.com
November 4, 2025 at 8:04 AM
Ruĝa rakonto, de Akexander ZEVIN
“Francafriko” daŭre nocas Eburbordon, de Fanny PIGEAUD
“Francafriko” daŭre nocas Eburbordon
de Fanny PIGEAUD ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, oktobro 2025)
eo.mondediplo.com
November 2, 2025 at 8:09 AM
“Francafriko” daŭre nocas Eburbordon, de Fanny PIGEAUD
Nova podkasto: Merituloj de Nobel-premio pri paco
Merituloj de Nobel-premio pri paco
Post S-roj Theodore Roosevelt, kiu konsideris Latin-Amerikon kiel “malantaŭan korton”, kie Usono povis laŭvole interveni, George Marshall, kiu aprobis la bom...
www.youtube.com
November 1, 2025 at 8:11 AM
Nova podkasto: Merituloj de Nobel-premio pri paco
Merituloj de Nobel premio pri paco, de Benoît BRÉVILLE
Merituloj de Nobel premio pri paco
de Benoît BRÉVILLE ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, novembro 2025)
eo.mondediplo.com
October 31, 2025 at 8:09 AM
Merituloj de Nobel premio pri paco, de Benoît BRÉVILLE
Malmultaj landoj de EU pli subtenas la palestinanojn - aŭ pli kritikis la farojn de Israelo - ol Irlando. Sed ĝiaj simpatioj, formitaj de ĝia propra dolora historio, konfliktas kun aliaj lojalecoj.
(Arkivo de Aprilo 2025.)
(Arkivo de Aprilo 2025.)
Irlandaj kontraŭdiroj laŭ palestina spegulo
de Clara MENAIS ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, aprilo 2025)
eo.mondediplo.com
October 30, 2025 at 8:05 AM
Malmultaj landoj de EU pli subtenas la palestinanojn - aŭ pli kritikis la farojn de Israelo - ol Irlando. Sed ĝiaj simpatioj, formitaj de ĝia propra dolora historio, konfliktas kun aliaj lojalecoj.
(Arkivo de Aprilo 2025.)
(Arkivo de Aprilo 2025.)
Usono kaj Okcidento asertas, ke la milito de Rusujo kontraŭ Ukrainujo estas batalo inter demokratio kaj aŭtokratio. Aliloke, pasintaj usonaj militaj intervenoj kaj memprofitaj neagoj rezultigis aliajn konkludojn.
(Arkivo de Majo 2022.)
(Arkivo de Majo 2022.)
Kiam la sudaj landoj rifuzas viciĝi malantaŭ Okcidento pri Ukrainio
de Alain GRESH ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, majo 2022)
eo.mondediplo.com
October 29, 2025 at 8:10 AM
Usono kaj Okcidento asertas, ke la milito de Rusujo kontraŭ Ukrainujo estas batalo inter demokratio kaj aŭtokratio. Aliloke, pasintaj usonaj militaj intervenoj kaj memprofitaj neagoj rezultigis aliajn konkludojn.
(Arkivo de Majo 2022.)
(Arkivo de Majo 2022.)
Kiam Benjamin Netanyahu reenpotenciĝis en 2022, estis “silenta reformo” en Cisjordanio. Setlantoj ricevis plifortigon de militista protekto, financan subtenon, kaj senpunecon, kompletigite per distribuo de miloj da pafarmiloj post la 7-a de Oktobro.
Perforto atingas paroksismon en Cisjordanio
de Angélique MOUNIER-KUHN ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, novembro 2024)
eo.mondediplo.com
October 28, 2025 at 8:04 AM
Kiam Benjamin Netanyahu reenpotenciĝis en 2022, estis “silenta reformo” en Cisjordanio. Setlantoj ricevis plifortigon de militista protekto, financan subtenon, kaj senpunecon, kompletigite per distribuo de miloj da pafarmiloj post la 7-a de Oktobro.
Pasintjare, Sinn Féin esperis ekkapti potencon. Sed en la balotado de Novembro 2024, ilia subteno malaltiĝis: ili nun ekkonas plian opozician oficperiodon por eltrovi, kio fuŝiĝis.
(Arkivo de Januaro 2025.)
(Arkivo de Januaro 2025.)
La financisto, la boksisto kaj Sinn Féin
de Daniel FINN ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, januaro 2025)
eo.mondediplo.com
October 27, 2025 at 8:05 AM
Pasintjare, Sinn Féin esperis ekkapti potencon. Sed en la balotado de Novembro 2024, ilia subteno malaltiĝis: ili nun ekkonas plian opozician oficperiodon por eltrovi, kio fuŝiĝis.
(Arkivo de Januaro 2025.)
(Arkivo de Januaro 2025.)
En 1910, Usono havis same multe da socialistaj elektitoj kiel la Unuiĝinta Reĝlando havis da laboristaj elektitoj. En 1912, la socialistoj kontrolis la municipojn Milwaukee, Flint, Schenectady, kaj Berkeley.
(Arkivo de Julio 2019.)
(Arkivo de Julio 2019.)
La socialismo en Usono, kial nur hodiaŭ ?
de Edward CASTLETON ('Le Monde diplomatique' en Esperanto, junio 2019)
eo.mondediplo.com
October 26, 2025 at 8:09 AM
En 1910, Usono havis same multe da socialistaj elektitoj kiel la Unuiĝinta Reĝlando havis da laboristaj elektitoj. En 1912, la socialistoj kontrolis la municipojn Milwaukee, Flint, Schenectady, kaj Berkeley.
(Arkivo de Julio 2019.)
(Arkivo de Julio 2019.)