Zeker! Om er even serieus op in te gaan: in delen van West-Brabant is het, net als in Amsterdam en Zuid-Hollandse dialecten, altijd 'kenne'. In van Midden- en Oost-Brabant houden we 'kenne/kinne' wel mooi gescheiden van 'kunne/kanne'.

4/ ... werd gecombineerd met ‘ja’ en ‘neen’. Er konden allerlei voornaamwoorden toegevoegd worden. In het Brabants zijn alleen de oude het-vormen over, maar in het West-Vlaams is het hele systeem nog springlevend. Daar lees je alles over in dit artikeltje:
taalaandewandel.com/2025/09/24/j...

3/ ... ‘jaet’ was een samentrekking van ‘ja’ en ‘het’. Uit ‘jaet’ zijn de Brabantse vormen ‘jat’ en ‘jot’ ontstaan.

Op dezelfde manier ontstonden woorden als ‘(wel)nent’ en ‘(wel)njeent’ uit ‘neenet’, “nee (dat is) het (niet)”.

‘Het’ was niet het enige woord dat ... 3/

2/

De -t is een restje van het woord ‘het’. In de middeleeuwen werd dat vaak achter het woord ‘ja’ gezet om te bevestigen dat ‘het’ zo was. Op de vraag ‘Ist kout buten?’ (“Is het koud buiten?”) antwoordde je namelijk met ‘jaet’, letterlijk “ja (dat is) het”. Dat ... 2/

11/

Dialectonderzoeken van zo’n tien jaar na Weijnens kaart laten zien dat ‘verrig’ in die korte tijd al flink had ingeleverd. Waar het woord nog wel werd opgegeven, was het soms ‘oud’, ‘boers’ of ‘plat’.

Zodra een woord zulke etiketten krijgt, ziet zijn toekomst er niet rooskleurig uit.

10/

In het Nederlands schemert die betekenis alleen nog door in woorden als ‘hulpvaardig’ (klaar om te helpen), ‘reisvaardig’ (klaar voor de reis) en ‘strijdvaardig’ (klaar voor de strijd).

‘Verrig’ is ook nauwverwant aan het Duitse ‘fertig’, dat van ‘fahren’ afgeleid is en ook “klaar” betekent.

9/

In de middeleeuwen hadden ‘verdich’ en ‘vaerdich’ vooral de betekenis “klaar”, dus het Oost-Brabantse heeft met ‘verrig’ een oude betekenis behouden.

8/

Deze woorden zijn een afleiding van ‘varen’ in zijn oude betekenissen “gaan, reizen”. Oorspronkelijk betekenden ze dus “klaar om te gaan, reizen”.

7/

Het bijzonderste woord in dit drietal is ‘verrig’, in sommige plaatsen ook wel ‘verdig’. Dat komt van het Middelnederlandse ‘verdich’, een oostelijke vorm van ‘vaerdich’. Het is dus verwant aan het Standaardnederlandse ‘vaardig’.

6/

Pas in de zeventiende eeuw vinden we voor het eerst de betekenis “gereed”. Die is voortgekomen uit “duidelijk”: wat duidelijk is geworden, is afgehandeld.

5/

De dertiende-eeuwse Middelnederlandse vorm ‘claer’ had precies die betekenissen. We vinden die nog terug in ‘zonneklaar’, ‘een klare dag’ en ‘klare taal’.

4/

Woorden als ‘klaor’, ‘kloar’ en ‘kloër’ zijn Brabantse tegenhangers van ‘klaar’. Dat woord is al in de vroege middeleeuwen overgenomen van het Latijnse ‘clārus’, dat “helder, duidelijk, stralend” beteende.

3/

Deze woorden komen van het West-Germaanse *gi-raidī. Dat was een afleiding van het werkwoord waar ‘rijden’ uit is ontstaan. De oorspronkelijke betekenis was “klaar om te rijden”.

2/

Varianten als ‘gereêd’, ‘gerjeed’, ‘gereeëd’ en ‘gerieêd’ zijn natuurlijk familie van het Standaardnederlandse ‘gereed’. Terwijl dat woord vrij formeel is, zijn de Brabantse woorden heel alledaags.

2/

Zelfs uit het Interbellum ken ik trouwens nog verhalen van mensen die tot ver in hun huwelijk niet buiten hun eigen plaats en hoogstens wat buurplaatsen geweest waren. Er werd getrouwd met mensen uit het eigen dorp.

^Yoïn

Hadden - maar hoe dat precies zat, durf ik niet goed te zeggen. @josswanenberg.bsky.social, weet jij meer te vertellen over het gebrek aan contact tussen de dorpen in Brabants en elders in ons land vóór de 20e eeuw?

1/