Vervolgens las ik "Een lieve meid" van Fjodor Dostojevski (niet in een vertaling van Langeveld, maar van Boland). Een prachtige novelle uit 1876 over een liefdesgeschiedenis met fatale afloop...

het bestaat uit tranen en fluisteringen, de laatste zuchten en reutels van stervenden, kreten van wanhoop en pijn, en het verdwijnt zonder een spoor achter te laten, samen met de rook en het stof die door de wind boven de steppe worden verspreid." (p. 571)

"Het menselijk lijden! Zullen de toekomstige generaties het zich nog herinneren? Het is niet bestendig zoals de stenen van monumentale gebouwen en de roem van generaals;

De enige helden van de geschiedenis, de ware historische leiders, zijn zij die bouwen aan de vrijheid, die in de vrijheid de kracht zien van mens, natie en staat en die strijden voor de gelijkheid van alle individuen, volkeren en stammen, ongeacht sociale positie, ras of beroep." (p. 541)

Enkele citaten:
"Misdaden tegen de menselijkheid worden begaan door misdadigers: ze zullen altijd misdadigers blijven, ook als hun verwoestende daden de annalen ingaan, ook als de herinnering eraan nooit vervaagt.

"Leven en lot" werd pas jaren na de dood van Grossman gepubliceerd. Ook de uitgave van "Stalingrad" had nogal wat voeten in de aarde, hoewel Grossman zich hierin veel meer presenteert als Sovjetschrijver, met bijbehorende lofzang op partij, volk en moederland.

Graag gedaan. Fijn dat je Hotz ook kunt waarderen.

Beroemd en schitterend (die blik!) portret van Vsevolod Garsjin geschilderd door Ilja Repin.

...‘Je kunt toch wel zien dat al dat volk niet in dien winkel kan’. Hij was zoo doodernstig griffemeerd, ik heb trouwens nog nooit een schipper een grapje hooren maken, dat kunnen ze niet. Hij hield me voor heel dom. Leef maar eens in zoo’n wereld van aardklonten."

"Ik was eerst erg verbaasd, nou ook al queue voor den bakker? Ik vroeg, waarom al die menschen daar op straat stonden, nou al bij den bakker ook? Daar stonden twee van die schippertjes, in van die jekkertjes, die stonden daar zoo maar wat te staan en toen antwoordde me die ééne:...

...omtrent 4 uur bracht ik Osje een heel kleine roze cyclamen met knopjes (ze zijn nog niet uit) en toen kreeg ik van haar een half onsje tabak, na het eten hebben wij lang in donker gezeten en gepraat en van alles gezongen."

"We hebben ’t ons op onze wijze en op de wijze van deze tijden wat gezellig gemaakt: Zaterdag een blikje ‘boterjanhagel’ uit 1940 opengemaakt die heel goed smaakte vooral als je ze even opwarmde,...

De familie houdt er op bewonderenswaardige wijze de moed in, ondanks schaarste, kou, fysieke klachten en andere ellende.