Ve belki de en çok bu yüzden, bu kitap kapanınca bir soru kalıyor aklımızda:
“Ben hangi bağlarımı kaybettim, hangilerini onarabilirim?”

Tavsiye ederim, bana çok iyi geldi. (11)

Okurken sık sık düşündüm: Biz insanlar hikâyelerle iyileşiyoruz. Johann Hari bize kendi hikâyesini sunmuyor sadece, hepimizin içinde bir yerlerde yankılanacak bir ortak hikâye anlatıyor. (10)

İyileşmenin sadece reçetelerde değil, kaybettiklerimizi –bağlarımızı, anlamlarımızı, birbirimizi– geri kazanmakta olduğunu hatırlatıyor. (9)

Elbette eleştirilecek yönleri var. Bazı çıkarımları fazla idealist bulunabilir; gerçek dünyanın acımasızlığı karşısında fazla naif kaldığı anlar da oluyor. Ama belki de, tam da bu yüzden, “Kaybolan Bağlar” yalnızca bir depresyon kitabı değil: Bir direnme çağrısı. (8)

Özellikle “anlamlı iş”, “doğa ile bağ”, “topluluk duygusu” gibi bölümler, kendi hayatına dışarıdan bakmaya cesaret eden herkesi bir nebze iyileştiriyor. (7)

Hari’nin dili akıcı, yer yer şiir gibi; samimiyeti de satır aralarından taşıyor. Yargılamak yerine anlamaya çalışıyor. Reçete vermiyor, çözüm yolları gösteriyor. (6)

Hari, tıp bilimine de tamamen sırt çevirmiyor; antidepresanların belli koşullarda faydalı olabileceğini teslim ediyor. Ama ardından şu büyük resmi çiziyor: Toplumun bağlarını tamir etmeden, bireyin ruhunu onarmak mümkün mü? (5)

Kitabın en çarpıcı yanı, insanı suçlamaması. Çaresizliğimizi “senin hatan” diye yüzümüze vurmuyor. Tam tersine, sistemli bir yalnızlaştırmanın, değersizleştirmenin, köksüz bırakılmanın sonucu olarak depresyonu ve kaygıyı anlatıyor. (4)

İşini kaybeden işçilerden, yalnızlığa mahkûm edilen insanlara, umutsuz şehirlerden doğaya kaçanlara kadar pek çok hikâyeyi bir araya getiriyor. Ve sormaya cesaret ediyor: “Mutluluk ilaçla mı gelir, yoksa anlamla mı?” (3)

Hari, kendi uzun süreli depresyon mücadelesinden yola çıkarak, dünyayı dolaşıyor ve sadece bireysel bir travma değil, toplumsal bir hastalıkla karşı karşıya olduğumuzu gözler önüne seriyor. (2)