Factcheck: nee, de vakbonden hebben er geen financieel belang bij dat er meer werklozen zijn
Op sociale media circuleren berichten dat de vakbonden er financieel belang bij zouden hebben als er meer werklozen zijn. Dat klopt niet. Experts stellen dat de vakbonden met de huidige toelage per dossier de bijbehorende administratiekosten niet kunnen dekken. Dat verlies dragen ze omdat wie via de vakbond uitbetaald wordt, ook lid moet zijn bij die vakbond en dus lidgeld betaalt. Werkende leden betalen overigens meer lidgeld dan werkloze leden.
Op sociale media beweren verschillende gebruikers dat de vakbonden er financieel belang bij hebben dat er meer werklozen zouden zijn. ‘Het gegeven dat vakbonden er financieel belang bij hebben dat er méér werklozen zijn in plaats van minder, is pervers’, lezen we op Facebook . ‘Bijna 300 miljoen euro wordt verspild (door dit systeem), terwijl moderne software de uitbetaling automatisch en centraal zou kunnen verwerken zonder de tussenkomst van de drie vakbonden’, klinkt het in een soortgelijk bericht . Vergelijkbare claims die de werkloosheidsuitkeringen linken aan de financiële situatie van de vakbonden lezen we ook op X ( hier , hier en hier ). © Facebook Ons land volgt inderdaad het zogenaamde ‘Gents systeem’, vernoemd naar de stad die het als eerste invoerde. Dat wil zeggen dat de vakbonden de aanvraag voor de werkloosheidsuitkering verwerken en voor die dienst een bedrag per dossier krijgen. Professor Inger De Wilde (UGent), die sociaal recht doceert, legt uit hoe dat historisch gegroeid is omdat er bij de verplichting van de werkloosheidsverzekering na de Tweede Wereldoorlog al veel expertise bij de vakbonden zat. Zij hadden al private initiatieven genomen om vergelijkbare verzekeringen aan te bieden. Vanwege de kennis die ze zo opgebouwd hadden, heeft de overheid hen als officiële uitbetalingsinstellingen erkend. Dat het om een verdienmodel zou gaan, spreekt De Wilde tegen. ‘Die vergoeding is er een per dossier, maar elk dossier is maatwerk en vereist inzet. Vakorganisaties klagen al jaren dat de administratieve vergoedingen die zij krijgen te laag zijn. Daarnaast is de werkloosheidsreglementering bijzonder complex geworden. Er zijn veel voorwaarden, uitzonderingen en dergelijke.’ pDe Wilde legt uit dat de vakbonden de dossiers voorbereiden om de aanvraag in te dienen bij de Rijksdienst Voor Arbeidsvoorziening (RVA), die de uitkering vervolgens uitbetaalt. ‘De middelen die de vakbonden daarvoor krijgen, zijn wel nodig om de mensen te betalen die je inzet om de dossiers te verwerken. Het ene dossier zal makkelijker zijn dan het andere, maar er zijn ook vaak complexe dossiers waarvoor je meer tijd nodig hebt. Ongeacht de tijd, blijft het forfaitaire bedrag hetzelfde’, stelt De Wilde. ‘Zo zeggen de vakbonden dat de investeringen die nodig zijn om het efficiënter te doen, bijvoorbeeld om te digitaliseren, niet mogelijk zijn omdat de huidige toelagen eigenlijk te laag zijn.’ Nog een belangrijke reden waarom de claim niet klopt, stelt De Wilde, is dat die eenmalige premie er enkel is bij de aanvraag van een dossier. ‘De instroom in de werkloosheidsverzekering zal alleen verminderen als het land het economisch beter doet en er minder mensen ontslagen worden. De beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd heeft dus wel effect op het aantal mensen dat een werkloosheidsuitkering krijgt, maar niet op het aantal dossiers dat de vakbonden moeten verwerken.’ Het is dus niet zo dat de vakbonden minder geld zouden krijgen om de dossiers te behandelen als er in totaal minder mensen een werkloosheidsuitkering ontvangen. Ook onderzoeker Noah Vangeel (KU Leuven), die onderzoek doet naar de positie van de vakbonden in onze samenleving, spreekt de claim tegen. ‘De geldstromen die de vakbonden krijgen voor de werkloosheidsuitkering staan los van hun eigen geldstromen’, stelt Vangeel. ‘De verwerking van de werkloosheidsuitkering is een aparte entiteit met een aparte boekhouding. Die boekhouding wordt ook nog bij de RVA ingediend en gecontroleerd. Het klopt dat ze een bedrag per dossier krijgen, maar dat ze er financieel winst op zouden maken, veronderstelt dat dat bedrag voldoende is om hun eigen werkingskosten te betalen. Toch boekt de uitbetalingsinstantie van de vakbond ACV bijvoorbeeld verlies. Momenteel past de vakbond dat zelf bij, omdat ze wel het nut ervan inzien. De kanttekening die zowel Vangeel als De Wilde maakt, is dat je lid moet zijn om via de vakbond je werkloosheidsuitkering te krijgen. ‘Daardoor sluiten meer mensen zich bij de vakbond aan’, stelt Vangeel. ‘We zien in internationaal onderzoek dat landen met een Gents systeem een hogere syndicalisatiegraad hebben. Meer mensen komen zo in contact met de vakbond, hebben potentieel een goede ervaring en blijven ook langer lid. Daardoor krijg je sterkere vakbonden.’ Vangeel stipt bovendien aan dat de vakbonden via de ledenbijdrage meer verdienen aan een werkend lid dan aan een werkloos lid. ‘Hun corebusiness blijft nog steeds om cao’s te onderhandelen en te wegen op het arbeidsmarktbeleid. Om dat te kunnen doen, heb je actief werkende leden nodig, want die kunnen staken en stemmen voor een sociaal beleid. Het zou dus pervers zijn om te denken dat de vakbonden graag zo veel mogelijk mensen in de werkloosheid hebben.’ Vangeel wijst ons ook op een factcheck die de RTBF in 2023 deed naar aanleiding van een uitspraak van Georges-Louis Bouchez , die stelde dat elke werkloze geld opbrengt voor de vakbonden. Uit die factcheck bleek dat de verschillende vakbonden een verschillende toelage kregen per werkloosheidsdossier, afhankelijk van factoren zoals het aantal dossiers dat de vakbond behandelde, de variatie in de dossiers, de evolutie van het dagloon en de productiviteit van werknemers en de complexiteit van de dossiers. Zo bleek dat in 2022 het ABVV 24,9 euro per dossier kreeg, het ACV 25,55 euro en het ACLVB 31 euro. In vergelijking met de hulpkas die door de overheid zelf georganiseerd wordt, is dat weinig. Die kreeg destijds 46,4 euro per dossier. ‘We zien dus dat de vakbonden het goedkoper doen dan de overheid omdat ze een klein deeltje bijpassen en er indirect wel voordeel uit halen’, legt Vangeel uit. ‘Als de overheid het morgen zelf zou moeten doen, dan zou het nog steeds geld kosten. En volgens de cijfers die we nu hebben, veel meer dan in het huidige systeem.’
Conclusie – Online circuleren berichten dat vakbonden financieel belang hebben bij zo veel mogelijk werklozen omdat ze een toelage krijgen voor elke werkloze van wie ze de werkloosheidsuitkering verwerken. – Maar de administratieve uitkering die de vakbonden per dossier krijgen, dekt volgens experts en de vakbonden zelf de kosten van de verwerking niet. Vakbonden maken verlies op elk dossier dat ze behandelen. – De dienstverlening levert de vakbonden wel meer zichtbaarheid en meer leden op die lidgeld betalen. – Het is daardoor voor de Belgische staat goedkoper wanneer vakbonden de werkloosheidsuitkeringen verwerken dan wanneer de overheid dat doet. – We bestempelen de uitspraak dus als eerder onwaar .
Bronnen De links naar de gebruikte bronnen zijn terug te vinden in de tekst. Bovendien werden voor deze factcheck de volgende mensen gecontacteerd: Telefoongesprek met Noah Vangeel (Onderzoeker aan de KU Leuven), 26 november 2025 Telefoongesprek met Inger De Wilde (Professor aan de UGent), 26 november 2025 Alle bronnen werden laatst geraadpleegd op 26 november 2025.
The post Factcheck: nee, de vakbonden hebben er geen financieel belang bij dat er meer werklozen zijn appeared first on Knack .