Son olarak; çok okuyan toplum olmak değil sistemi sorgulayan toplum olmak gerektiği de tarihsel bir vakıa olarak karşımıza çıkıyor. Gündeme not düşmek gerekiyor diye düşündüm.

Demokrasi neden liderlerinin büyük büyük heykeller yapan Ortadoğudan değil de krallarının iktidarsızlığıyla alay eden Fransa'da çıkmıştır? Bu sorunun cevabı neden Avrupa ileri gitti de Osmanlı geri kaldı sorusunun da cevabı gibi görünüyor.

Lideri kutsallaştıran toplumlar hak arama mücadelesi veremiyor maalesef... Evet Rousseau, Voltaire, Hobbes vs demokrasinin temellerini atmıştır. Ancak bu dar bir kesimin entelektüel çabasının dışına çıkabilmişse, birey olmayı başarmış medeniyette başarıya ulaşabilirdi ancak. Ve öyle de oldu.

Devleti kutsallaştırıp halka, daha doğru ifadeyle bireye, devlet karşısında aciz (kul) olduğunu hatırlatmak ve liderci (eskiden tanrının yeryüzündeki tecellisi, bugün dünya liderliği vs) anlayışı hakim kılmak olduğunu anlamak zor değil.

Osmanlı gibi merkezi yönetim anlayışına sahip tarım imparatorluklarının devleti kutsallaştırma ve ranta dayalı iltizam ve bugünün ihale sistemini sorgulatan bu merkeziyetçi yapının sebebini anlamak zor değil. Hatta ileri götürürsek siyasi propaganda olarak trol hesapların aktif olma amacı da bu...

O kadar s*kimizde de ki şu an anlatamam.