Boekenweek van start, leesvaardigheid jongeren blijft zorgenkindje
Deze week wordt voor de negentigste keer de Boekenweek gehouden. De promotieweek van het boek waarin schrijvers door het land toeren, je bij aankoop van een boek het Boekenweekgeschenk krijgt en het roemruchte Boekenbal wordt gehouden.ppAls het om lezen gaat is deze reclame wel nodig, want de leesvaardigheid in Nederland staat er niet goed voor. Zowel de leesvaardigheid als het leesplezier van Nederlandse 15jarigen neemt af, bleek uit het recentste PISAonderzoek uit 2023.ppIn dat internationale onderzoek onder 15jarigen staat onder meer dat een derde van de jongeren in Nederland niet goed genoeg kan lezen om mee te komen op school. Zij riskeren laaggeletterd de middelbare school te verlaten.ppSinds 2019 zien we een significante daling in het PISAonderzoek in leesvaardigheid, meldt het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Dat geeft aanleiding tot actie.ph2Boekverkoop stabielh2pEr zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen, zegt Tamar van Gelder, directeur van kennis en expertisecentrum Stichting Lezen. Jongeren lezen vooral minder vaak en minder intensief. Zoals op sociale media, waar meestal korte teksten staan die vluchtig gelezen worden omdat gebruikers snel schakelen tussen een groot aantal berichten.ppOok organisator van de Boekenweek CPNB denkt dat sociale media ertoe leiden dat er minder gelezen wordt. De Boekenweek werd 90 jaar geleden voor het eerst gehouden, toen de organisatoren vreesden dat er door onder meer bioscoopbezoek steeds minder gelezen zou worden. Die bioscoop kan je nu vervangen voor sociale media, aldus CPNB.ppOpmerkelijk is dat de boekverkoop sinds 2021 stabiel is. Vorig jaar werden er 43 miljoen boeken verkocht, ongeveer evenveel als de jaren daarvoor.ph2Voorlezen vanaf de wiegh2pStichting Lezen heeft als doel om kinderen aan het lezen te krijgen en ervoor te zorgen dat ze dat ook blijven doen. Het is belangrijk dat ze al vroeg in aanraking komen met lezen, zegt Van Gelder. Dat begint bij het consultatiebureau, waar kersverse ouders worden gewezen op het zogeheten BoekStartkoffertje met babyboekjes.ppHet is volgens het kenniscentrum van belang dat ouders hun kinderen blijven voorlezen, zodat ze in contact blijven met lezen en het leesplezier gestimuleerd wordt. De stichting stelt dat zowel leesmotivatie als leesvaardigheid elkaar kunnen versterken. Als je plezier hebt in het lezen, word je vaardiger in het lezen. En als je beter kan lezen, kan dit ertoe leiden dat je hier ook meer plezier in krijgt.ph2Dieplezenh2pZowel Stichting Lezen als het ministerie bepleit de noodzaak van effectief leesonderwijs op school. Waar voorheen leesvaardigheid in het voortgezet onderwijs bij het vak Nederlands hoorde, gelden lezen en leesvaardigheid steeds vaker als overkoepelend thema bij meerdere vakken.ppDat betekent dat waar vroeger teksten in schoolboeken steeds korter werden en minder kennis bevatten, we nu gelukkig een trend zien waarbij rijke teksten in schoolboeken terugkomen. Teksten waardoor dieplezen wordt gestimuleerd. Daardoor lezen jongeren meer en wordt hun tekstbegrip beter, zegt Stichting Lezen.ppVolgens het kenniscentrum zijn er tussen de opleidingen tot leraar grote verschillen in hoeveel aandacht er aan lezen wordt besteed. En dat terwijl de school, samen met iemands thuis en de bibliotheek de plekken zijn waar lezen aangemoedigd moet worden.ppZo heeft de overheid genvesteerd in de bibliotheek op school. Als onderdeel daarvan zijn op veel basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs zogenoemde leesconsulenten aan het werk, medewerkers die lezen faciliteren en stimuleren.ppJongeren in het voortgezet onderwijs zouden blijvend in aanraking moeten komen met lezen, vindt het kenniscentrum. Het klinkt misschien gek, maar ook middelbare scholieren vinden het heerlijk om voorgelezen te worden, bijvoorbeeld tijdens de laatste tien minuten van de les, zegt teamleider specialisten van Stichting Lezen Martijn Nicolaas. Je ziet echt dat leerlingen daar goed op reageren.ph2Voorzichtig optimistischh2pDirecteur Van Gelder van Stichting Lezen is voorzichtig optimistisch over de resultaten van het volgende PISAonderzoek, maar stelt dat waarschijnlijk pas in 2028 of 2029 de eerste effecten van de leesbevordering zichtbaar zijn.ppIk verwacht in 2026 een stabiele tot lichte groei, vanwege de gevoelde urgentie om stappen te zetten. Sommige jongeren die nu in het voortgezet onderwijs komen, hebben al op een basisschool gezeten waar het leesonderwijs is verbeterd. Maar dat geldt nog lang niet voor allemaal, zegt ze. Laten we hopen dat het in eerste instantie in 2026 stabiliseert.p