Wim Berkelaar
@wimberkelaar.bsky.social
Historicus: boekenrecensent OVT/VPRO, Historische BoekenCast Historisch Nieuwsblad. Voorheen HDC/Vrije Universiteit Amsterdam. Lang commentator DiDD/EO. Schrijf op eigen website over alles wat me boeit: https://wimberkelaar.com/
Pinned
Wim Berkelaar
@wimberkelaar.bsky.social
· Mar 19
Er zijn historici van wie je alles wilt hebben. Alan Bullock (1914-2004) is zo iemand voor mij. De bekende Hitler-biograaf, die de “Führer” ook met Stalin zou vergelijken, gaf verscheidene overzichtswerken over de 20ste eeuw uit. De Duitse vertaling had ik al, nu ook het origineel.
Radicaal rechtse christenen beklemtonen sinds de komst van de islam de superioriteit van hun godsdienst. Ik beschouw al die concurrerende godsdiensten en hun aanspraken (Jodendom, christendom, islam) juist als een pleidooi voor de actualiteit van atheïsme: wimberkelaar.com/2015/02/13/d...
Naar aanleiding van ‘Nashville’: de actualiteit van het atheïsme
Het blijft, in al zijn eenvoud, een prachtige uitspraak: ‘Alle spreken van Boven komt van beneden, ook de uitspraak dat iets van Boven komt’. De uitspraak werd in 1974 gemunt door theol…
wimberkelaar.com
November 30, 2025 at 10:07 AM
Radicaal rechtse christenen beklemtonen sinds de komst van de islam de superioriteit van hun godsdienst. Ik beschouw al die concurrerende godsdiensten en hun aanspraken (Jodendom, christendom, islam) juist als een pleidooi voor de actualiteit van atheïsme: wimberkelaar.com/2015/02/13/d...
In het Reformatorisch Dagblad een verslag van een bijeenkomst van conservatieve christenen die de dreigende ondergang van onze cultuur prediken in de trant van Charlie Kirk. Godsdienstmisbruik bij uitstek: de figuur Jezus voor het eigen karretje gespannen: www.rd.nl/artikel/1129...
Opiniemaker Wierd Duk: Bevindelijken hebben buiten eigen kring veel bondgenoten
„Christenen hebben veel ideologische medestanders. Daar moeten ze verbonden mee sluiten”, stelde de rechtse opiniemaker Wierd Duk vrijdagavond in Gouda.
www.rd.nl
November 29, 2025 at 10:24 AM
In het Reformatorisch Dagblad een verslag van een bijeenkomst van conservatieve christenen die de dreigende ondergang van onze cultuur prediken in de trant van Charlie Kirk. Godsdienstmisbruik bij uitstek: de figuur Jezus voor het eigen karretje gespannen: www.rd.nl/artikel/1129...
Gisteravond gezien: de bijzondere toneelbewerking van de roman “Het proces” van Franz Kafka. Ik dacht tijdens het kijken weer: je begrijpt waarom dit werk een eeuw na dato zo leeft. De raadselachtigheid van de arrestatie, de schuldvraag, de parabel “Voor de wet”: unieke literatuur.
November 29, 2025 at 9:40 AM
Gisteravond gezien: de bijzondere toneelbewerking van de roman “Het proces” van Franz Kafka. Ik dacht tijdens het kijken weer: je begrijpt waarom dit werk een eeuw na dato zo leeft. De raadselachtigheid van de arrestatie, de schuldvraag, de parabel “Voor de wet”: unieke literatuur.
Goed bedoeld interview met deze vrouw, die een “Academie voor Zielsleiderschap” heeft opgericht👇Zij - en velen met haar - willen empathische leiders. Als gezegd, goed bedoeld, maar mijn anarchisme speelt op bij al dat gepraat over leiders: ni maîtres!: www.volkskrant.nl/binnenland/s...
‘Status en machtspositie moeten als eersten het raam uit’
Breng leiders in contact met hun mens-zijn, dan verdwijnen hun angsten en ambities naar de achtergrond, is de overtuiging van Monica Bakker. Een ervaring met uitsluiting leerde haar hoe belangrijk het...
www.volkskrant.nl
November 28, 2025 at 4:17 PM
Goed bedoeld interview met deze vrouw, die een “Academie voor Zielsleiderschap” heeft opgericht👇Zij - en velen met haar - willen empathische leiders. Als gezegd, goed bedoeld, maar mijn anarchisme speelt op bij al dat gepraat over leiders: ni maîtres!: www.volkskrant.nl/binnenland/s...
“Terwijl veel oude democratieën de moed opgeven en overhellen naar populistische leiders die macht boven recht stellen, is het opwindend om de groeipijnen van een jonge, stoutmoedige democratie van nabij mee te maken.” Uitstekende beschouwing over Oekraïne: www.volkskrant.nl/columns-opin...
Opinie: Terwijl Nederlanders futloze democraten zijn, heerst in Oekraïne de geest van verzet
Het zogenaamde vredesplan van Trump is een bitter dictaat, en komt neer op Oekraïense capitulatie. Een of twee reizen naar het front is genoeg om te weten dat slavernij erfelijk is en vrijheid elke ge...
www.volkskrant.nl
November 28, 2025 at 8:26 AM
“Terwijl veel oude democratieën de moed opgeven en overhellen naar populistische leiders die macht boven recht stellen, is het opwindend om de groeipijnen van een jonge, stoutmoedige democratie van nabij mee te maken.” Uitstekende beschouwing over Oekraïne: www.volkskrant.nl/columns-opin...
Op zaterdag 13 december worden in het @GI_Niederlande n namens de Nederlandse Franz Kafka-Kring lezingen gegeven over de roman "Het proces", een eeuw geleden verschenen. Ik hoop te spreken over de Nederlandse receptiegeschiedenis. Wie het boeit: wees welkom: kafka-kring.nl/nieuwsberich...
Driemaal Kafka's 100-jarige roman Het Proces in december - Kafka-kring
In 1925, een jaar na Kafka’s overlijden, verzorgde zijn beste vriend Max Brod de uitgave van Der Prozess. Kafka zette juist in zijn laatste wil dat het manuscript verbrand moest worden. In december or...
kafka-kring.nl
November 27, 2025 at 8:39 AM
Op zaterdag 13 december worden in het @GI_Niederlande n namens de Nederlandse Franz Kafka-Kring lezingen gegeven over de roman "Het proces", een eeuw geleden verschenen. Ik hoop te spreken over de Nederlandse receptiegeschiedenis. Wie het boeit: wees welkom: kafka-kring.nl/nieuwsberich...
Vorig jaar ontving Maarten 't Hart dan eindelijk de welverdiende P.C. Hooftprijs voor zijn werk. De man die vandaag zijn 81ste verjaardag viert is van alle literaire schrijvers misschien wel de echte volksschrijver. Je ziet (delen van) zijn werk bij menigeen in de kast staan.
November 25, 2025 at 9:49 AM
Vorig jaar ontving Maarten 't Hart dan eindelijk de welverdiende P.C. Hooftprijs voor zijn werk. De man die vandaag zijn 81ste verjaardag viert is van alle literaire schrijvers misschien wel de echte volksschrijver. Je ziet (delen van) zijn werk bij menigeen in de kast staan.
Hij bepaalt na een kwart eeuw criminaliteit en oorlogsmisdaden nog altijd Rusland en (mede) de wereldpolitiek. Verscheidene landgenoten brengen nog steeds begrip en zelfs sympathie voor hem op. Daarom hier nog maar eens: een portret van de schurk Vladimir Poetin: wimberkelaar.com/2022/04/10/d...
De “gedaanteverwisseling” (?) van Vladimir Poetin
Onlangs maakte de Amerikaanse journalist Robert Kaplan een behartenswaardige opmerking in een interview in de Volkskrant. Hij trok een vergelijking tussen Hitler en Poetin. Niet zo vreemd als het l…
wimberkelaar.com
November 24, 2025 at 9:35 AM
Hij bepaalt na een kwart eeuw criminaliteit en oorlogsmisdaden nog altijd Rusland en (mede) de wereldpolitiek. Verscheidene landgenoten brengen nog steeds begrip en zelfs sympathie voor hem op. Daarom hier nog maar eens: een portret van de schurk Vladimir Poetin: wimberkelaar.com/2022/04/10/d...
Op deze datum in 2006 stierf voormalig Russisch geheim agent Alexandr Litvinenko in Londen na vergiftiging door de geheime dienst FSB. Met de moord keerde het Poetin-regime terug tot de stalinistische gewoonte landgenoten in het buitenland te vermoorden. Nu vermoordt het regime burgers in Oekraïne.
November 23, 2025 at 10:41 AM
Op deze datum in 2006 stierf voormalig Russisch geheim agent Alexandr Litvinenko in Londen na vergiftiging door de geheime dienst FSB. Met de moord keerde het Poetin-regime terug tot de stalinistische gewoonte landgenoten in het buitenland te vermoorden. Nu vermoordt het regime burgers in Oekraïne.
In herinnering: sterfdag van Svetlana Alliloejeva (1926-2011), beter bekend als de dochter van Stalin. Ze leefde haar hele leven in de schaduw van haar grillige vader, wiens lieveling ze was. Ik las haar memoires en biografie en schreef dit over haar: wimberkelaar.com/2020/11/22/s...
Svetlana Alliloejeva, of de levenslange strijd van de dochter van Stalin om aan diens lange schaduw te ontsnappen
Hoe is het om kind van een dictator te zijn en nog wel van een dictator van het gruwelijke formaat als Jozef Stalin? Ik had daar eigenlijk nooit goed over nagedacht tot ik deze zomer de memoires va…
wimberkelaar.com
November 22, 2025 at 11:04 AM
In herinnering: sterfdag van Svetlana Alliloejeva (1926-2011), beter bekend als de dochter van Stalin. Ze leefde haar hele leven in de schaduw van haar grillige vader, wiens lieveling ze was. Ik las haar memoires en biografie en schreef dit over haar: wimberkelaar.com/2020/11/22/s...
21 november: geboortedatum van Voltaire (1694-1778), een van de onsterfelijken van deze wereld die zovelen inspireerde. Onder meer de Amsterdamse historicus Philip de Vries (1921-2001) die een mooie biografie over Voltaire schreef. Over De Vries’ bewondering: wimberkelaar.com/2020/07/24/v...
Voltaire als voorbeeld: de vergeten historicus Philip de Vries (1921-2001), misverstaan door geestverwant Pieter Geyl
‘Niemand heeft ooit enig aspect van de geschiedenis van Frankrijk in de 18e eeuw kunnen behandelen zonder Voltaire te noemen. Een geschiedenis van de Europese beschaving van die tijd, waarin geen a…
wimberkelaar.com
November 21, 2025 at 11:20 AM
21 november: geboortedatum van Voltaire (1694-1778), een van de onsterfelijken van deze wereld die zovelen inspireerde. Onder meer de Amsterdamse historicus Philip de Vries (1921-2001) die een mooie biografie over Voltaire schreef. Over De Vries’ bewondering: wimberkelaar.com/2020/07/24/v...
Indrukwekkend interview met Noraly Beyer, werkzaam voor de Surinaamse televisie ten tijde van de coup in 1980 en de decembermoorden twee jaar later. Hoe Bouterse en zijn medemilitairen het land in de afgrond stortten. De dictatuur nog nooit zo goed beschreven: www.volkskrant.nl/buitenland/n...
Noraly Beyer (79) ondervond aan den lijve hoe Suriname na de onafhankelijkheid totaal ontspoorde
Vijftig jaar geleden werd Suriname onafhankelijk. Noraly Beyer beleefde er de jaren van hoop en de jaren van donkerte. ‘Ik was nog zó gewaarschuwd: eerst pakken ze de intellectuelen.’
www.volkskrant.nl
November 21, 2025 at 9:20 AM
Indrukwekkend interview met Noraly Beyer, werkzaam voor de Surinaamse televisie ten tijde van de coup in 1980 en de decembermoorden twee jaar later. Hoe Bouterse en zijn medemilitairen het land in de afgrond stortten. De dictatuur nog nooit zo goed beschreven: www.volkskrant.nl/buitenland/n...
De schoften Poetin en Trump hebben elkaar over Oekraïne weer gevonden, zoals te verwachten. De 2 potentaten zetten het land met de rug tegen de muur en willen dat het zich de facto overgeeft aan het Russische moordenaarsregime. Onacceptabel voor Oekraïne: eenvandaag.avrotros.nl/artikelen/wa...
Wat het vredesplan van Amerika en Rusland betekent voor Oekraïne: 'Niet acceptabel voor samenleving'
Komt er eindelijk vrede in Oekraïne? Amerika en Rusland zouden wekenlang in het geheim aan een 28-punten vredesplan hebben gewerkt zonder inspraak van Oekraï...
eenvandaag.avrotros.nl
November 20, 2025 at 6:26 PM
De schoften Poetin en Trump hebben elkaar over Oekraïne weer gevonden, zoals te verwachten. De 2 potentaten zetten het land met de rug tegen de muur en willen dat het zich de facto overgeeft aan het Russische moordenaarsregime. Onacceptabel voor Oekraïne: eenvandaag.avrotros.nl/artikelen/wa...
In herinnering: 80 jaar geleden begon op deze datum het Proces van Neurenberg. Al was het proces niet feilloos (de rechtsprekende Sovjet-Unie hoorde eigenlijk zelf in de beklaagdenbank thuis), het blijft een monument van rechtspraak. Ik schreef er dit eens over: wimberkelaar.com/2022/07/18/h...
Het proces van Neurenberg: ‘een tribunaal van overwinnaars’ of een menselijke, soms al te menselijke poging recht te spreken?
Enige tijd terug verbleef ik met een klein gezelschap van (merendeels) geografen in de Duitse stad Neurenberg en omgeving. Voor die gelegenheid verdiepte ik me weer in het Proces van Neurenberg (19…
wimberkelaar.com
November 20, 2025 at 8:48 AM
In herinnering: 80 jaar geleden begon op deze datum het Proces van Neurenberg. Al was het proces niet feilloos (de rechtsprekende Sovjet-Unie hoorde eigenlijk zelf in de beklaagdenbank thuis), het blijft een monument van rechtspraak. Ik schreef er dit eens over: wimberkelaar.com/2022/07/18/h...
Ach, theoloog en socioloog Herman Noordegraaf (1951-2025) gestorven. Eminent kenner van het christensocialisme en gepromoveerd op leven en werk van christen-anarchist Bart de Ligt (1883-1938). Een uiterst beminnelijk en integer man, hier mooi herdacht👇: ditistwee.nl/nieuws/24026...
‘Meest geleerde man van Schiedam’ en oud-raadslid Herman Noordegraaf (74) overleden
De Schiedamse schrijver, oud-gemeenteraadslid en hoogleraar Herman Noordegraaf is op 74-jarige leeftijd overleden. Dat bevestigt de familie aan Twee. Noordegraaf zat in de gemeenteraad van Schie...
ditistwee.nl
November 19, 2025 at 3:54 PM
Ach, theoloog en socioloog Herman Noordegraaf (1951-2025) gestorven. Eminent kenner van het christensocialisme en gepromoveerd op leven en werk van christen-anarchist Bart de Ligt (1883-1938). Een uiterst beminnelijk en integer man, hier mooi herdacht👇: ditistwee.nl/nieuws/24026...
Veel fans van de schoft Trump zijn hartstochtelijke haters van de islam. Maar dat hun held de Saoedische leider Bin Salman, die journalist Khashoggi liet vermoorden en in stukken liet snijden, met veel egards ontvangt interesseert hen geen moer. Hypocriet: www.rtl.nl/nieuws/buite...
VS rolt rode loper uit voor Saoedische kroonprins 'MbS', 7 jaar na gruwelijke Khashoggi-moord
Zeven jaar na de moord op journalist Jamal Khashoggi heeft de regering-Trump de rode loper uitgerold voor de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman. De Amerikaanse president zegt ook dat zijn land ...
www.rtl.nl
November 19, 2025 at 9:50 AM
Veel fans van de schoft Trump zijn hartstochtelijke haters van de islam. Maar dat hun held de Saoedische leider Bin Salman, die journalist Khashoggi liet vermoorden en in stukken liet snijden, met veel egards ontvangt interesseert hen geen moer. Hypocriet: www.rtl.nl/nieuws/buite...
Goed stuk👇Martin Bosma zou om principiële redenen niet opnieuw Kamervoorzitter moeten worden omdat hij hoort bij een “partij” waarvan hij niet eens lid kan zijn. Die “partij” bestaat uit één dictatoriaal optredende man met een twitteraccount: www.volkskrant.nl/columns-opin...
Opinie: Waarom Martin Bosma niet opnieuw Kamervoorzitter moet worden
Dinsdag beslist de Tweede Kamer of Martin Bosma mag aanblijven als voorzitter. Dat zou een slecht idee zijn, want het huis van de democratie moet niet opnieuw een voorzitter krijgen uit een ondemocrat...
www.volkskrant.nl
November 18, 2025 at 11:17 AM
Goed stuk👇Martin Bosma zou om principiële redenen niet opnieuw Kamervoorzitter moeten worden omdat hij hoort bij een “partij” waarvan hij niet eens lid kan zijn. Die “partij” bestaat uit één dictatoriaal optredende man met een twitteraccount: www.volkskrant.nl/columns-opin...
Geboortedatum van Joost Zwagerman (1963-2015), die tien jaar geleden een eind maakte aan zijn leven. Zijn biografie verschijnt binnenkort. Benieuwd of daarin ook geconstateerd wordt of de publiekslieveling zijn autonomie als schrijver gaandeweg verloor: wimberkelaar.com/2015/09/11/j...
Joost Zwagerman, de schrijver die publiekslieveling werd
Sommige zelfmoorden zijn voorspelbaar, vervelend en gespeend van elke tragiek. Die van Herman Brood bijvoorbeeld, de rock en roll-junkie die vanaf het Hilton hotel de dood tegemoet sprong. Bij Joos…
wimberkelaar.com
November 18, 2025 at 8:57 AM
Geboortedatum van Joost Zwagerman (1963-2015), die tien jaar geleden een eind maakte aan zijn leven. Zijn biografie verschijnt binnenkort. Benieuwd of daarin ook geconstateerd wordt of de publiekslieveling zijn autonomie als schrijver gaandeweg verloor: wimberkelaar.com/2015/09/11/j...
Indringende documentaire op Canvas, getiteld “13 novembre: le choix de Sonia”, over de heldhaftige vrouw die de laffe islamitische moordenaars in Parijs (2015) aangaf toen ze voortvluchtig waren. Ze leeft nu nog altijd ondergedoken, bang voor sympathisanten van deze schoften.
November 17, 2025 at 8:54 PM
Indringende documentaire op Canvas, getiteld “13 novembre: le choix de Sonia”, over de heldhaftige vrouw die de laffe islamitische moordenaars in Parijs (2015) aangaf toen ze voortvluchtig waren. Ze leeft nu nog altijd ondergedoken, bang voor sympathisanten van deze schoften.
Nieuwe Historische BoekenCast: over barones Alwine de Vos van Steenwijk en haar opkomen voor armen, Anne-Lot Hoek over “Het Derde Rijk der Dromen” en ik over “Parijs 1919”, een boek besproken op verzoek van Desmet-technicus Maykel van Os, die afscheid nam: www.historischnieuwsblad.nl/boekencast/
Zelfs in hun dromen gingen Duitsers gebukt onder het naziregime
Luister naar de Historische BoekenCast met Jos Palm, een podcast met interviews over en besprekingen van boeken die geschiedenis maken.
www.historischnieuwsblad.nl
November 17, 2025 at 11:40 AM
Nieuwe Historische BoekenCast: over barones Alwine de Vos van Steenwijk en haar opkomen voor armen, Anne-Lot Hoek over “Het Derde Rijk der Dromen” en ik over “Parijs 1919”, een boek besproken op verzoek van Desmet-technicus Maykel van Os, die afscheid nam: www.historischnieuwsblad.nl/boekencast/
Een heldin (want dat was ze) uit de Tweede Wereldoorlog op haar sterfdag in herinnering: Gisela Söhnlein (1921-2021) redde, samen met o.m. Hetty Voûte, Joodse kinderen. Ze werden vanuit de Hollandsche Schouwburg gesmokkeld en door Söhnlein e.a. ondergebracht op onderduikadressen.
November 16, 2025 at 9:23 AM
Een heldin (want dat was ze) uit de Tweede Wereldoorlog op haar sterfdag in herinnering: Gisela Söhnlein (1921-2021) redde, samen met o.m. Hetty Voûte, Joodse kinderen. Ze werden vanuit de Hollandsche Schouwburg gesmokkeld en door Söhnlein e.a. ondergebracht op onderduikadressen.
Gisteren werd zijn eeneiige tweelingbroer, historicus Roy Medvedev, 100. Bioloog en dissident Zjores (1925-2018) bereikte die leeftijd niet en stierf op deze datum. Hij werd 93. Zjores werd gek verklaard in de Sovjet-Unie. Ik schreef dit eens over hem: wimberkelaar.com/2018/11/23/b...
November 15, 2025 at 7:34 AM
Gisteren werd zijn eeneiige tweelingbroer, historicus Roy Medvedev, 100. Bioloog en dissident Zjores (1925-2018) bereikte die leeftijd niet en stierf op deze datum. Hij werd 93. Zjores werd gek verklaard in de Sovjet-Unie. Ik schreef dit eens over hem: wimberkelaar.com/2018/11/23/b...
Vandaag is de Russische historicus Roy Medvedev (1925) 100 jaar geworden. Met zijn eeneiige tweelingbroer, de bioloog Zjores (1925-2018), schreef hij boeken over de misdaden van het stalinisme en de gevolgen daarvan. Alleen schreef hij “Let History judge”, zijn bekendste werk.
November 14, 2025 at 7:39 AM
Vandaag is de Russische historicus Roy Medvedev (1925) 100 jaar geworden. Met zijn eeneiige tweelingbroer, de bioloog Zjores (1925-2018), schreef hij boeken over de misdaden van het stalinisme en de gevolgen daarvan. Alleen schreef hij “Let History judge”, zijn bekendste werk.
In herinnering: geboortedag van het fenomeen Nico Scheepmaker (1930-1990), de journalist die over alles schreef: over voetbal en over Russische dissidenten even gemakkelijk als over populaire jongens- en meisjesnamen. Bestaan er nog journalisten met zo’n brede interesse?
November 13, 2025 at 7:36 AM
In herinnering: geboortedag van het fenomeen Nico Scheepmaker (1930-1990), de journalist die over alles schreef: over voetbal en over Russische dissidenten even gemakkelijk als over populaire jongens- en meisjesnamen. Bestaan er nog journalisten met zo’n brede interesse?
Fascinerende discussie in christelijk Nederland: de mij eerder onbekende evangelist David de Vos stelt na jaren van fanatieke geloofsverkondiging nu dat ook ongelovigen (agnosten/atheïsten) “kinderen van God” zijn. Dit tot ongenoegen van andere christenen: revive.nl/david-de-vos...
David de Vos stopt met stichting Go and Tell met doelbewuste mediacampagne om Nederland te laten geloven dat 'iedereen een kind van God is'
Alle mensen zijn kinderen van God en dus is evangelisatie niet meer nodig. David de Vos stopt ook met zijn organisatie Go and Tell.
revive.nl
November 12, 2025 at 1:07 PM
Fascinerende discussie in christelijk Nederland: de mij eerder onbekende evangelist David de Vos stelt na jaren van fanatieke geloofsverkondiging nu dat ook ongelovigen (agnosten/atheïsten) “kinderen van God” zijn. Dit tot ongenoegen van andere christenen: revive.nl/david-de-vos...