KopalniaWiedzy.pl
kopalniawiedzy.bsky.social
KopalniaWiedzy.pl
@kopalniawiedzy.bsky.social
Najświeższe informacje naukowe. Najnowsze osiągnięcia, najważniejsze odkrycia, wynalazki, które zmieniają świat.
https://buycoffee.to/kopalniawiedzy
Pamiętacie Kosztelę czy Glogierówkę, stare odmiany jabłek, których nie sposób kupić w sklepach, bo zostały wyparte przez przemysłowe rolnictwo z jego „idealnymi” produktami? Zapraszamy do wywiadu z Ryszardem Rawskim, opiekunem Kolekcji Historycznych Odmian Jabłoni w Ogrodzie Botanicznym PAN.
Kosztela, Glogierówka, Ananas Berżenicki. Gdzie się podziały tamte jabłonie?
Kolekcja Historycznych Odmian Jabłoni ma charakter unikatowy w skali kraju i od czasu sprowadzenia pierwszych odmian w 1987 z Sadowniczego Zakładu Doświadczalnego w Prusach do chwili obecnej, znajduje...
kopalniawiedzy.pl
November 24, 2025 at 4:21 PM
Rzeźba to dzieło J. Sanborna i zawiera 4 zaszyfrowane teksty. Z czwartym wciąż zmagają się amatorzy i specjaliści z całego świata. Niedawno zorganizowano aukcję, a zwycięzca zapłacił 963 000 USD za spotkanie z Sanbornem, który przekaże mu archiwum dotyczące Kryptosa. To jednak nie koniec zagadek.
Milion dolarów za rozszyfrowanie ostatniej części Kryptosa z siedziby CIA. To jednak nie koniec.
Anonimowy kupiec zapłacił niemal milion dolarów za informacje pozwalające na odczytanie ostatniej części tekstu umieszczonego na Kryptosie, rzeźbie stojącej na dziedzińcu siedziby CIA w Langley. Rzeźb...
kopalniawiedzy.pl
November 24, 2025 at 12:33 PM
W wyniku zderzenia doszło do zmiany orbity Ziemi, a ze szczątków powstałych po zderzeniu uformował się Księżyc. Mógł on powstać w ciągu zaledwie kilku godzin. Theia zaś uległa całkowitemu zniszczeniu. Jej ślady pozostały jednak w Ziemi i Księżycu.
Wiemy, skąd pochodziła planeta, która zderzyła się z Ziemią i dzięki której powstał Księżyc
Około 4,5 miliarda lat temu, w młodą proto-Ziemię uderzyła Theia, planeta wielkości Marsa. To był niezwykle istotny moment w historii naszej planety. W wyniku zderzenia doszło do zmiany orbity Ziemi, ...
kopalniawiedzy.pl
November 24, 2025 at 10:38 AM
Dotyka ono 0,4% dzieci i 35,2% osób dorosłych. Naukowcy z Weill Cornell Medicine donieśli, że nadciśnienie wpływa negatywnie na naczynia krwionośne mózgu, neurony i istotę białą, a wpływ ten jest widoczny na długo zanim choroba wywołuje mierzalne zmiany ciśnienia krwi.
Nadciśnienie uszkadza mózg zanim jeszcze wzrośnie ciśnienie krwi
Nadciśnienie to jeden z głównych czynników chorób i zgonów w krajach wysoko rozwiniętych. W Polsce zmaga się z nim około 11 milionów Polaków. Dotyka ono 0,4% dzieci i 35,2% osób dorosłych. Nie wszyscy...
kopalniawiedzy.pl
November 22, 2025 at 8:57 AM
Międzynarodowa misja archeologiczna zidentyfikowała tam imponujące struktury związane z produkcją oliwy, w tym dwa torcularia – zakłady wytwarzające oliwę. Jeden z nich był drugim pod względem wielkości tego typu miejscem w Imperium Romanum.
W Tunezji znaleziono drugą największą fabrykę oliwy Imperium Rzymskiego
W pobliżu dawnego rzymskiego miasta Cillium – obecnie Kasserine w Tunezji – znaleziono olbrzymią fabrykę oliwy. Międzynarodowa misja archeologiczna zidentyfikowała tam imponujące struktury związane z ...
kopalniawiedzy.pl
November 21, 2025 at 10:21 AM
JUNO jest pierwszym na świecie wielkim wykrywaczem neutrin nowej generacji. Wstępne wyniki wskazują, że urządzenie w pełni spełnia założenia techniczne, a w niektórych obszarach działa lepiej, niż się spodziewano.
Chiński detektor neutrin nowej generacji dostarczył pierwszych wyników naukowych
Instytut Fizyki Wysokich Energii Chińskiej Akademii Nauk poinformował, że po ponad dziesięciu latach prac projektowych i konstrukcyjnych uruchomiono Podziemne Obserwatorium Neutrin Jiangmen (JUNO) i o...
kopalniawiedzy.pl
November 20, 2025 at 1:29 PM
Naukowcy z eksperymentu ALPHA poinformowali na łamach Nature, że obecnie są w stanie uzyskać ponad 15 000 atomów antywodoru w czasie krótszym niż 7 godzin. Jeszcze 10 lat temu uznano by to za science fiction, mówi rzecznik prasowy ALPHA Jeffrey Hangst.
W Fabryce Antymaterii atomy antywodoru powstają 8-krotnie szybciej niż dotychczas
Nowa technika chłodzenia w Fabryce Antymaterii w CERN-ie pozwala na 8-krotnie szybszą produkcję atomów antywodoru. Naukowcy z eksperymentu ALPHA poinformowali na łamach Nature, że obecnie są w stanie ...
kopalniawiedzy.pl
November 20, 2025 at 8:28 AM
Matilda Brindle, Catherine F. Talbot oraz Stuart West, przeprowadzili pierwsze badania, w ramach których zrekonstruowali ewolucję pocałunku wykorzystując podejście międzygatunkowe i drzewo ewolucyjne naczelnych. Doszli do niezwykle interesujących wniosków.
Całowanie pojawiło się wiele milionów lat temu i przetrwało próbę czasu?
Całowanie występuje u wielu gatunków zwierząt, ale z ewolucyjnego punktu widzenia to zagadka. Niesie ze sobą ryzyko transmisji chorób, a nie daje oczywistych korzyści. W wielu ludzkich kulturach ma on...
kopalniawiedzy.pl
November 19, 2025 at 6:42 PM
Zwierzęta są poddawane genetycznym modyfikacjom, których celem jest powstrzymanie układu odpornościowego dawcy przed rozpoznaniem organu jako obcego, zaatakowanie go i odrzucenie przeszczepu
Nowojorscy uczeni odwrócili proces odrzucenia świńskiej nerki przeszczepionej człowiekowi
Medycyna na całym świecie ma problem z niedostateczną liczbą dawców organów. By temu zaradzić od dłuższego czasu prowadzi się – z większymi lub mniejszymi sukcesami – prace nad ksenotransplantacją, cz...
kopalniawiedzy.pl
November 19, 2025 at 3:49 PM
Po raz pierwszy udało się stworzyć symulację Drogi Mlecznej, która odwzorowuje zachowanie 100 miliardów gwiazd w ciągu 10 tysięcy lat. Model łączy tradycyjne symulacje fizyczne z technikami sztucznej inteligencji, co pozwoliło uzyskać dokładność i szybkość niedostępną dla wcześniejszych modeli
Nowa symulacja Drogi Mlecznej jest 100 razy bardziej dokładna i 100 razy szybsza niż wcześniej
Japońscy naukowcy pracujący pod kierunkiem Keiyi Hirashimy z RIKEN iTHEMS zaprezentowali podczas konferencji superkomputerowej SC'25 przełomową technikę modelowania galaktyk. Po raz pierwszy udało się...
kopalniawiedzy.pl
November 19, 2025 at 8:38 AM
Badacze z Uniwersytetu w Sztokholmie są pierwszymi, którym udało się wyizolować i zsekwencjonować RNA z epoki lodowej. To najstarsze zbadane RNA pochodzi od mamuta, który żył około 39 000 lat temu.
Uzyskano najstarsze RNA. W tkankach mamuta widać ślady stresu z powodu ataku lwów
Badania DNA zrewolucjonizowały naszą wiedzę o współczesnych i dawno wymarłych organizmach. Najstarsze DNA pochodzące od pojedynczego osobnika, jakie udało się zbadać, liczy sobie 1,2 miliona lat. Najs...
kopalniawiedzy.pl
November 18, 2025 at 6:33 PM
Postanowiliśmy sprawdzić, czy ChatGPT nadaje się do rozpoznawania tekstów stworzonych przez sztuczną inteligencję i odróżnienia takiego tekstu od tekstu, który wyszedł spod ręki człowieka? ChatGPT wypadł tak, jak na załączonym obrazku. A odpowiedź na zadane przez nas pytanie znajdziecie w komentarzu
November 18, 2025 at 4:22 PM
Badania, przeprowadzone w 43 krajach świata, w których mieszka ponad połowa ludzkości, pokazały, że przeciętny człowiek jest w podróży od 66 do 90 minut na dobę. "Najważniejszym odkryciem jest stwierdzenie, że ludzie nie podróżują krócej, gdy przemieszczają się się szybciej. Podróżują dalej"
Każdego dnia spędzamy w podróży 78 minut. Niezależnie gdzie i jak podróżujemy
Ludzie spędzają na podróżowaniu średnio 78 minut na dobę, wynika z badań przeprowadzonych przez naukowców z kanadyjskiego McGill University oraz Universitat Autònoma de Barcelona. I, co ciekawe, liczb...
kopalniawiedzy.pl
November 17, 2025 at 4:32 PM
Jeśli wszystko pójdzie po myśli naukowców polski imbir może trafić na półki sklepowe w ciągu najbliższych 3-4 lat. Uczeni z Poznania dowiedli bowiem, że imbir może rosnąć w naszym klimacie, a teraz pracują nad stworzeniem odmiany lepiej dostosowanej do polskich warunków klimatycznych i glebowych.
Imbir – odpowiedź polskiego rolnictwa na zmiany klimatu?
Uprawa imbiru w Polsce to coś więcej niż ciekawostka. To krok w stronę bardziej różnorodnego, nowoczesnego i odpornego na zmiany klimatu rolnictwa. Wierzę, że z pasją naszego zespołu ten cel jest real...
kopalniawiedzy.pl
November 15, 2025 at 9:17 AM
Rozciąganie kontynentów odbywa się w wyniku interakcji procesów tektonicznych, magmowych oraz tego, co dzieje się na powierzchni. Te ostatnie procesy są zależne od klimatu. Badaliśmy wpływ zmian klimatu na system ryftowy, analizując zmiany w Basenie Turkana pod koniec Afrykańskiego Okresu Wilgotnego
Zmiany klimatu wpływają na procesy tektoniczne. Ryfty szybciej się powiększają
Zmiany klimatu wpływają na procesy tektoniczne związane z rozciąganiem skorupy ziemskiej, donoszą naukowcy z amerykańskiego University of Syracuse oraz nowozelandzkich University of Auckland i Earth S...
kopalniawiedzy.pl
November 14, 2025 at 5:13 PM
Naukowcy z University of Bath i King's College London odkryli, że gaz ten przyspiesza leczenia i ma mniej skutków ubocznych niż dotychczas stosowane metody leczenia. Środki przyjmowane doustnie wymagają 2-4 miesięcy stosowania, przynoszą niezłe wyniki, ale niosą ze sobą też ryzyko skutków ubocznych
Siarkowodór skutecznie leczy infekcje paznokci
Siarkowodór może stać się zbawieniem dla osób z trudnymi do wyleczenia infekcjami paznokci. Naukowcy z University of Bath i King's College London odkryli, że gaz ten przyspiesza leczenia i ma mniej sk...
kopalniawiedzy.pl
November 14, 2025 at 11:15 AM
CME, słoneczne erupcje, podczas których olbrzymie ilości materiału są wyrzucane w przestrzeń kosmiczną, są często obserwowanym zjawiskiem. Nie ma powodów, dla których zjawiska takie nie miałyby zachodzić na innych gwiazdach. Dotychczas nie udało się zdobyć bezsprzecznego dowodu na ich istnienie.
W końcu zaobserwowano koronalny wyrzut masy na gwieździe innej niż Słońce. Był potężny
Międzynarodowy zespół naukowy zdobyli pierwszy dowód na koronalny wyrzut masy (CME) na gwieździe innej niż Słońce. CME, słoneczne erupcje, podczas których olbrzymie ilości materiału są wyrzucane w prz...
kopalniawiedzy.pl
November 14, 2025 at 8:24 AM
Gdy konserwator Chiara Palandri po raz pierwszy ją zobaczyła, od razu zdała sobie sprawę, że ma do czynienia z czymś unikatowym. Jej uwagę przyciągnęła niezwykła oprawa. Nigdy nie widziałam niczego podobnego, mówi Palandri.
Rodzina od pokoleń przechowywała starą książkę. Okazało się, że to unikatowy skarb
W pewnej rodzinie z okolic Bergen od pokoleń znajdowała się stara książka. Rodzinna tradycja mówiła, że pochodziła ona z klasztoru na zachodzie kraju. Niedawno jej członkowie postanowili przekazać ją ...
kopalniawiedzy.pl
November 13, 2025 at 5:16 PM
„Nasze badania pokazują, że wszechświat wszedł w fazę spowalniającego rozszerzania się, a ewolucja ciemnej energii jest szybsza, niż sądzono. Jeśli te wyniki się potwierdzą, będzie to oznaczało znaczącą zmianę paradygmatu obowiązującego w kosmologii od czasu odkrycia ciemnej energii przed 27 laty”
Wszechświat rozszerza się coraz wolniej, nie coraz szybciej, twierdzą Koreańczycy
Nasze badania pokazują, że wszechświat wszedł w fazę spowalniającego rozszerzania się, a ewolucja ciemnej energii jest szybsza, niż dotychczas sądzono. Jeśli te wyniki się potwierdzą, będzie to oznacz...
kopalniawiedzy.pl
November 13, 2025 at 8:37 AM
Galaktyka Y1 znajduje się w odległości ponad 13 miliardów lat świetlnych od nas, jej obserwacje pozwalają na badanie tworzenia się 1. generacji gwiazd. Powstawały w warunkach innych niż gwiazdy w bliskich nam galaktykach.
Naukowcy mają nadzieję, że dzięki odkryciu rozwiążą pewną kosmiczną zagadkę
Gorąca galaktyka Y1 rodzi gwiazdy w szybkim tempie. Pozwoli rozwiązać kosmiczną zagadkę
Na krańcach wszechświata astronomowie odkryli niezwykle gorącą galaktykę, w której gwiazdy powstają 180 razy szybciej, niż w Drodze Mlecznej. Galaktyka Y1 znajduje się w odległości ponad 13 miliardów ...
kopalniawiedzy.pl
November 12, 2025 at 11:40 AM
Badacze przeanalizowali dostępną literaturę naukową dotyczącą zmian klimatycznych oraz zdrowia publicznego i stwierdzili, że zachodzące zmiany mogą mieć szeroki wpływ na ludzkie zdrowie – od chorób chronicznych, przez problemy psychiczne po komplikacje w czasie ciąży.
Topnienie biegunów będzie miało niekorzystny wpływ na ludzkie zdrowie
Zdaniem międzynarodowego zespołu naukowego, na czele którego stał profesor Gail Whiteman z University of Exeter, powodowane globalnym ociepleniem zmiany zachodzące w Arktyce i Antarktyce zagrażają lud...
kopalniawiedzy.pl
November 12, 2025 at 9:21 AM
Oznacza to, że skuteczną metodą leczenia na wczesnych etapach może być wzięcie na cel szlaków prozapalnych. Wyniki badań, w ramach których uczeni dokonali przestrzennej analizy zmian w ekspresji genów w komórkach w stanie przedrakowym i na późniejszych etapach rozwoju nowotworu
Rak płuca może powstawać przez stan zapalny
Najwcześniejsze etapy raka płuc mogą być napędzane przez stan zapalny, stwierdzili naukowcy z The University of Texas MD Anderson Cancer Center. Oznacz to, że skuteczną metodą leczenia na wczesnych et...
kopalniawiedzy.pl
November 11, 2025 at 8:44 AM
Z badań wynika, że w latach 2010–2012 jedynie 4429 badaczy z Chin prowadziło zespoły naukowe, w których brali też udział Amerykanie. Do roku 2023 liczba ta wzrosła do 12 714, co oznacza, że odsetek dyrektorów zespołów badawczych z Państwa Środka wzrósł z 30 do 45 procent.
Zmienia się układ sił w świecie nauki. Chiny szybko umacniają swoją pozycję
Na czele międzynarodowych zespołów naukowych coraz częściej będą stali badacze z Chin, informują naukowcy z Uniwersytetów w Chicago i Wuhan. Amerykanie postanowili przewidzieć, jak zmieni się rozkład ...
kopalniawiedzy.pl
November 10, 2025 at 10:58 AM
W Jaskini Siarkowej na pograniczu Grecji i Albanii odkryto największą sieć pajęczą na świecie. W jaskini tej istnieje chemoautotroficzny ekosystem siarkowy. Okazało się, że oprócz chemoautotrofów dobrze się tam ma gigantyczna kolonia dwóch gatunków pająków
W europejskiej jaskini odkryto największą sieć pajęczą na świecie i olbrzymią liczbę pająków
W Jaskini Siarkowej na pograniczu Grecji i Albanii – wejście do niej znajduje się w Grecji, a najniższe poziomy w Albanii – odkryto największą sieć pajęczą na świecie. W jaskini tej istnieje chemoauto...
kopalniawiedzy.pl
November 7, 2025 at 5:08 PM
Naukowcy zauważyli, że u osób, które miały przepisaną doksycyklinę w celu leczenia trądziku młodzieńczego, ryzyko wystąpienia schizofrenii jest o 30–35 procent mniejsze, niż u ich rówieśników leczonych innymi antybiotykami.
Lek na trądzik chroni przed schizofrenią
Wszystko wskazuje na to, że doksycyklina, antybiotyk często przepisywany na trądzik młodzieńczy, chroni przed schizofrenią. Naukowcy zauważyli, że u osób, które miały przepisaną doksycyklinę w celu le...
kopalniawiedzy.pl
November 7, 2025 at 1:53 PM