De staking op 9 december komt dus voort uit meer dan alleen een begrotingsregel. Het gaat om de toekomst van universiteiten als publieke instellingen. Daarom is een brede maatschappelijke discussie – en brede solidariteit – nu noodzakelijker dan ooit.

www.fnv.nl/cao-sector/o...

Zolang alles groeit, blijven de risico’s verborgen. Maar nu de financiering structureel daalt én de instroom wordt beperkt, vallen de kwetsbaarheden van dit model bloot. Het hoger onderwijs staat voor keuzes die de komende decennia bepalend zullen zijn.

onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/...

Deze situatie is niet uit de lucht komen vallen. Sinds de jaren negentig zijn universiteiten geduwd richting marktwerking en ‘bankbaarheid’: vastgoed op de balans, sturen op KPI’s, professionalisering van management en een toenemende rol voor externe financiers.

www.groene.nl/artikel/het-...

Dat betekent vaak verdere afhankelijkheid van bedrijven en private financiers. Daarmee groeit de druk op academische autonomie, verschuift de agenda naar economisch rendement en verliest de universiteit haar publieke oriëntatie. De bureaucratische druk neemt tegelijkertijd toe.

Daalt die omzet – zoals nu door gerichte bezuinigingen en beperkingen op internationale instroom – dan worden de vaste lasten (huisvesting, leningen, verplichtingen) een zware last. De ruimte voor onderwijs en onderzoek krimpt en universiteiten worden gedwongen elders inkomsten te zoeken.

Voor universiteiten vallen deze ingrepen samen met een al jaren lopende financiële verschuiving: de bedrijfsmatige logica waarmee instellingen afhankelijk zijn gemaakt van groei, buitenlandse studenten en private middelen. Dat model functioneert alleen als de omzet blijft stijgen.

Deze bezuinigingen komen terwijl de Nederlandse staatsschuld nog altijd ruim onder het EU-gemiddelde ligt. Er is geen economische noodzaak om te snijden in onderwijs. Toch worden basisscholen, middelbare scholen, mbo, hogescholen, universiteiten en onderzoek hard geraakt.